Μαρία Κάλλας η γυναίκα, η ντίβα, η φωνή

Γράφει η Ιφιγένεια Τσαντίλη

Η εμβληματική μορφή, η προσωπικότητα και το αδιαμφισβήτητο ταλέντο της Μαρίας Κάλλας, ενέπνευσαν την ομάδα των γυναικών της Βιβλιοθήκης της Νέας Μάκρης, οι οποίες διοργάνωσαν μια βραδιά για να τιμήσουν την αξεπέραστη Ελληνίδα σοπράνο, 100 χρόνια από την γέννησή της και 47 χρόνια, σχεδόν μισό αιώνα από τον θάνατο της.

Η γυναίκα που σφράγισε με τις ερμηνείες της το λυρικό θέατρο του 20ου αιώνα, είναι η Ελληνίδα που την αποθέωνε το κοινό στα μεγαλύτερα θέατρα του κόσμου και την ακολουθούσε στα πέρατα της γης. Την προσφωνούσε La Divina «Η Θεϊκή»!

Εκείνη του το ανταπέδιδε με το να ξεπερνά τόσο πολύ τον εαυτό της, που στο τέλος της καριέρας της- το 1974, έκανε στην πόλη Σαπόρο της Ιαπωνίας την τελευταία της εμφάνιση στις 11 Δεκεμβρίου- έχασε σταδιακά την φωνή της και τελικά και τη ζωή της σε ηλικία μόλις 54 ετών, το πρωί της 16ης Σεπτεμβρίου 1977.

Στην εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία στον ιστορικό Μαραθώνα, συγκινηθήκαμε με την μεγάλη ντίβα της λυρικής σκηνής. Ακούσαμε αποσπάσματα από τις άριες που ερμήνευσε. Διαβάζουμε οτι η σταδιοδρομία της συνέπεσε με την ανάπτυξη των τεχνολογιών καταγραφής και αναπαραγωγής του ήχου μετά το 1940, οπότε η Κάλλας ήταν από τις πρώτες μονωδούς των οποίων η φωνή διαδόθηκε μαζικά μέσω ηχογραφήσεων. Μεγάλη συγκυρία που διατηρεί τον μύθο της αναλοίωτο στο χρόνο, ενώ μας δίνει την δυνατότητα να την ακούμε να ερμηνεύει ανεκτίμητα διαμάντια από το εξαιρετικά εκτενές ρεπερτόριό της.

Είδαμε βίντεο με φωτογραφικό υλικό από την έντονη ζωή της και απολαύσαμε την ανεξίτηλη στο χρόνο και αξεπέραστη φωνή της διάσημης Ελληνίδας σοπράνο, ξακουστής σε όλη την υφήλιο, σε διάσημες άριες. Το ξεχωριστό ηχόχρωμά της μας συγκίνησε στα αποσπάσματα από συνεντεύξεις της στο ραδιόφωνο, που την ακούσαμε να μιλάει στο κοινό της, σαν να ήταν ακόμα ζωντανή.

Η εκδήλωση είχε τίτλο: «Μαρία Κάλλας, η γυναίκα που αγάπησε και αγαπήθηκε πολύ», πολύ εύστοχος τίτλος για το «ιερό τέρας» όπως αποκαλείται η Μαρία, Άννα, Σεσίλια, Σοφία Καλογεροπούλου, όπως είναι το πλήρες όνομά της. Αν ανατρέξει κανείς στο διαδίκτυο ή στα βιβλία που γράφτηκαν για εκείνη θα βρει στοιχεία της ζωής της μεγάλης ντίβας, αλλά δύσκολα θα επιλέξει τα πιο ουσιώδη, γιατί είχε πολλές πλευρές η προσωπικότητα και το ταλέντο της, οπότε το έργο ενός ερευνητή είναι δύσκολο.

Πώς να μιλήσεις για μια γυναίκα που αφιέρωσε το είναι της στη μουσική; Η τελειομανία της ήταν γνωστή. Το ίδιο και το πάθος της για τους ρόλους που ερμήνευσε, αφήνοντας ανεξίτηλη τη σφραγίδα της. Η Ένυ Δήμου, καθηγήτρια μουσικής, διάβασε αποσπάσματα από την εργασία που έκανε για την ξεχωριστή αυτή βραδιά, έχοντας την επιμέλεια της εκδήλωσης.

«Προσπάθησα να μην την απομυθοποιήσω», τόνισε στην συνάντηση που είχαμε μετά την εκδήλωση, γιατί είμαι η ίδια καθηγήτρια πιάνου και ανώτερων θεωρητικών μουσικής και εκτιμώ βαθύτατα το έργο και την προσφορά της». Είναι αλήθεια ότι μας έμαθε να αγαπάμε την όπερα. Την διέδωσε παντού.

«Απογειώθηκε σε ρόλους δραματικής υψιφώνου και δραματικής κολορατούρα», είπε η κα Δήμου, η οποία σταχυολόγησε τα πιο σημαντικά στάδια της ζωής της και τα συνδύασε με αποσπάσματα από μαγνητοσκοπημένες άριες της Κάλλας, που ενσωματώθηκαν στην εκδήλωση με τις ζωντανές ερμηνείες της Δώρας Ρούση και της μαθήτριας του Ωδείου της στον Μαραθώνα, Χριστίνας Τάμαλη, ενώ στο πιάνο τις συνόδευσε ο Θοδωρής Μπρουτζάκης. «Οι άριες που ακούστηκαν στην εκδήλωση ήταν επιλογή της κας Ρούση», μας διευκρίνησε η Ενυ Δήμου.

«Η ζωή και η εξαίσια τέχνη της μεγάλης Ελληνίδας σοπράνο, μας έδωσε το έναυσμα να γιορτάσουμε τα 100 χρόνια από την γέννησή της, σε μια εκδήλωση που διοργάνωσε η Βιβλιοθήκη του ΕΣΝΜ (Επιμορφωτικός Σύλλογος Νέας Μάκρης), σε συνεργασία με το Ωδείο Μαραθώνα «Δώρα Ρούση», μας εξήγησε η Μαρία Βούλγαρη από τα ενεργά μέλη της Βιβλιοθήκης.

«Ήταν μια εκδήλωση που ετοιμάσαμε με πολύ αγάπη και ήταν η χαρά μας μεγάλη που οι θεατές συνδέθηκαν πάλι με το έργο της μεγάλης αοιδού», συμπλήρωσε η κα Βούλγαρη.

“Ο Επιμορφωτικός Σύλλογος είναι ενεργός ουσιαστικά από το 1978. Από το 2017 στις αρχές Σεπτεμβρίου ξεκινήσαμε να προσφέρουμε εθελοντική εργασία στη Βιβλιοθήκη με την Μαρία Φρέρη, την Ευαγγελία Μπιρλιράκη, την Βάνα Αποστολόγλου, την Πασχαλία Κουμπλή, την Πέπη Φρυντζαλά”.

«Είμαστε εθελόντριες και στον Μαραθώνιο και στον Ημιμαραθώνιο και αλληλοσυμπληρωνόμαστε», τονίζει η κα Δήμου. «Ισχύς εν τη ενώσει», προσθέτω.

Στόχος τους είναι να οργανώνουν μια εκδήλωση κάθε μήνα. Για την εκδήλωση της Κάλλας εργάστηκαν ομαδικά. Σκέφτηκαν να γίνει με οικονομία λόγου και μουσικής για να μην κουράσει το κοινό.

Με την Μαρία Κάλλας η κάθε μια από εμάς είχε και μια ιστορία να πει στην κουβέντα που κάναμε. Συνδεόμαστε όλες με διαφορετικό τρόπο και έχει άλλο βίωμα με την λατρεμένη υψίφωνο.

«Η νονά μου με έχει πάει στην Επίδαυρο και την είδα στην Μήδεια το 1961, ήμουν παιδάκι τότε. Μου έμεινε η παρουσία της. Το βλέμμα της ναι, ήταν καθηλωτικό, η φωνή της εντυπωσιακή αλλά θυμάμαι περισσότερο την κίνησή της πάνω στη σκηνή, αυτό το άπλωμα των χεριών της ήταν συγκλονιστικό», είπε καταθέτοντας την εμπειρία της η κα Βούλγαρη, η μόνη από τις τρεις μας που την είδε επι σκηνής σε μια ξεχωριστή και ιστορική παράσταση, αφού ήταν η τελευταία εμφάνιση της Κάλλας στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου.

«Σκεφτήκαμε να συμπεριλάβουμε γνωστές άριες από το ρεπερτόριό της, αλλά και στιγμές που η ίδια η σοπράνο μιλάει στο ραδιόφωνο, ώστε να διανθίσουμε την βραδιά και να την γνωρίσει το κοινό ως γυναίκα και να δει και την ανθρώπινή της πλευρά, όχι μόνο ως καλλιτέχνιδα και ως ντίβα, όπως την πρόβαλλαν τα ΜΜΕ», μας εξήγησε η σκηνοθέτης και μέλος της Βιβλιοθήκης, Μαριάννα Λαμπίρη. Την άγγιξε ψυχικά αυτή η εξαιρετική βραδιά, όπου η μεγάλη αοιδός της όπερας, ζωντάνεψε μέσα από το βίντεο μπροστά μας, ακόμα και μετά το θάνατό της στις 16 Σεπτεμβρίου 1977.

Είναι ασυναγώνιστη η τεχνική και η ερμηνεία της. Η φωνή και ο λόγος της, καθηλωτικός στο βίντεο και φορτισμένος έντονα συγκινησιακά, μας θυμίζει πόσο σπουδαία ήταν αυτή η αξεπέραστη ερμηνεύτρια της Νόρμα, της Μηδείας, της Βεατρίκης, της Τζοκόντα, της Λουτσία, της Λεονόρας, της Ιζόλδης, της Ελβίρας, της Μαντάμ Μπατερφλάι και τόσων άλλων γυναικείων μορφών, που ενσάρκωσε στα μεγαλύτερα θέατρα του κόσμου.

Η εκδήλωση στο Μαραθώνα με ταξίδεψε στο Μιλάνο, στην περίφημη Σκάλα, η οποία ήταν σαν δεύτερο σπίτι της. Μια μεγάλη έκθεση αφιερωμένη στο αηδόνι του λυρικού θεάτρου, την Μαρία Κάλλας με προσωπικά της είδη, παρτιτούρες, φωτογραφίες και κοστούμια της, ήταν έξοχα στημένη, με πλούσιο υλικό από συνεντεύξεις της και ντοκυμαντέρ.

Στην έκθεση αφιερωμένη στα χρόνια της που εμφανιζόταν στη Σκάλα του Μιλάνο, δέσποζε η ξεχωριστή της παρουσία, μέσα από μεγενθυμένες φωτογραφίες της από παραστάσεις. Παντού ακουγόταν η μουσική της, που ακόμα ηχεί στα αυτιά μου μαζί με τα χειροκροτήματα και τα ξεσπάσματα ενθουσιασμού, που ακολουθούσαν κάθε της εμφάνιση, όχι μόνο πάνω στη σκηνή, αλλά και στο αεροδρόμιο που την πλησίαζαν δημοσιογράφοι μαζί με το αγαπημένο της κοινό.

Ξυπνούσε κύματα ενθουσιασμού και θερμά χειροκροτήματα σε κάθε της εμφάνιση, όπου την ακολουθούσαν θεατές και στις δημόσιες εμφανίσεις της, ακόμα και με τον Αριστοτέλη Ωνάση, που τον αγάπησε όσο κανέναν, εκείνος την πρόδωσε, αλλά ποτέ δεν την ξεπέρασε, μέχρι τον θάνατό του το 1975. Και οι δυο διάσημοι Έλληνες πέθαναν στο Παρίσι με δυο χρόνια διαφορά. Οι φήμες λένε ότι μετά το θάνατο του Ωνάση η Μαρία σιγά σιγά κατέρρεε, μέχρι που την πρόδωσε και η καρδιά της.

Συγχαρητήρια στις γυναίκες της βιβλιοθήκης και στους καλλιτέχνες που πλαισίωσαν μια εξαιρετική σε ποιότητα βραδιά και απολαύσαμε τη μουσική σε όλο το μεγαλείο της. Η αποκέντρωση και στο λυρικό θέατρο πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία! «Ήταν μια ιστορική στιγμή για τον Μαραθώνα», άκουσα μια κυρία να λέει συγκινημένη… έπεται συνέχεια… άλλωστε η βραδιά για την Μαρία Κάλλας, ήταν μόνο η αρχή!!!

Τελικά η Μαρία ξεπέρασε την Κάλλας ή το αντίθετο, αφού ο μύθος της είναι πάντα ζωντανός και ανατροφοδοτείται από νέες πηγές που εμφανίζονται στο προσκήνιο για να μας θυμίζουν ότι η Μαρία Κάλλας είναι μοναδική ιέρεια της τέχνης της. Μια προσωπικότητα που μοιάζει ολοζώντανη και συνεχίζει να μας συναρπάζει και στον 21ο αιώνα, όπου γιορτάζονται τα 100 χρόνια από την γέννηση της σπουδαίας αυτής γυναίκας, της αιώνιας θεϊκής Ελληνίδας σοπράνο.