H Τουρκάλα συγγραφέας Ονσούν Μεργιέμ μιλά στο infowoman για το νέο της βίβλίο, την τέχνη, την ελληνική γλώσσα

Οι Εκδόσεις Αγγελάκη κυκλοφόρησαν το νέο μυθιστόρημα της Ονσούν Μεργιέμ, με τίτλο «Ο Χορός της Αλλήθωρης Μύγας» και η Γεωργία Δρακάκη, αφού το διάβασε απνευστί, έθεσε μερικά ερωτήματα στην συγγραφέα του.

Από τη Γεωργία Δρακάκη

Μετά από έναν καταστροφικό σεισμό που συγκλονίζει την πόλη της, η Τανίτι, μια νεαρή γυναίκα, παλεύει να ξαναχτίσει τη ζωή της από το μηδέν. Ενώ η γη μοιάζει να χάνεται κάτω από τα πόδια της, εκείνη επαναπροσδιορίζει την ταυτότητά της: τον τόπο της, το επάγγελμά της, ακόμη και το όνομά της. Μέσα από τις σελίδες, ο αναγνώστης ακολουθεί την Τανίτι σε ένα συναρπαστικό ταξίδι, που ξεκινά από τα ερείπια και κατευθύνεται προς τη θάλασσα. Η Τουρκάλα συγγραφέας Ονσούν Μεργιέμ χρησιμοποιεί μια οικογενειακή έκφραση και ίσως -δίχως να το συνειδητοποιεί- την προσθέτει στη γλώσσα μας. Είναι η φράση της γιαγιάς της, που την χρησιμοποιούσε όποτε τα πράγματα δεν εξελίσσονταν όπως τα περίμενε: «Άρπα την αλλήθωρη μύγα!». Διότι, όσο και αν αντισταθούμε, η ζωή, με την αιφνιδιαστική της δύναμη, δεν διστάζει να μας μετατρέψει σε αλλήθωρες μύγες, αιωρούμενες ανάμεσα στο χάος και την αναζήτηση της ισορροπίας.

Αναρωτιέμαι, κυρία Μεργιέμ, κάτω από ποιες συνθήκες ξεκινήσατε να συγγράφετε αυτό το βιβλίο. Για την δική σας ζωή, ποιες συγκυρίες και περιστατικά στάθηκαν ως οι ‘’αλλήθωρες μύγες’’ σας;

Οι συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές για τις γυναίκες όσον αφορά την συγγραφή. Διότι είναι υπεύθυνες για πολλά και ποικίλα πράγματα. Την απάντηση στην ερώτηση «Γιατί δεν προέκυψε ένας Σαίξπηρ ανάμεσα από τις γυναίκες;», μπορούμε να την βρούμε στην Βιρτζίνια Γουλφ. «Εάν μια γυναίκα σκοπεύει να γράψει ένα μυθιστόρημα, πρέπει πρώτα να έχει χρήματα κι ένα δικό της δωμάτιο» είχε πει.

Κανείς δεν διατυπώνει την απλή ερώτηση: Γιατί όταν γράφει μια γυναίκα το προϊόν λέγεται «γυναικείο μυθιστόρημα», ενώ δεν λέμε κατ’ αντιστοιχία «ανδρικόμυθιστόρημα»; Όντας υπεύθυνη για πολλά πράγματα εάν περίμενα τις ευνοϊκές συνθήκες για να γράψω, δεν θα είχα γράψει ποτέ. Προσπάθησα να ανοίξω ένα ελεύθερο πεδίο μπροστά μου. Πιθανόν, εάν δεν υπήρχαν αυτές οι δυσκολίες να μην είχα γράψει ποτέ. Δεν ξέρω την απάντηση σ’ αυτήν την παραδοξότητα. Γνωρίζω ότι ο συγγραφέας γράφει περισσότερο γι’ αυτά που τον πληγώνουν.

Συμφωνώ απόλυτα μαζί σας, εξ ου και δεν σας έθεσα προσωπικά την φράση ‘’γυναικείο μυθιστόρημα’’. Εκτιμώ, όμως, την σημείωσή σας. Ποια είναι τα κοινά σας με την γενναία ηρωίδα σας; Είναι μια απεικόνιση του εαυτού σας ή, στην ουσία, φτιάξατε μια γυναίκα με την οποία θα θέλατε να είστε φίλη;

Ο κεντρικός χαρακτήρας του μυθιστορήματος είναι επινοημένος. Αποτελεί ένα μέσον για να μπορέσω να εκφράσω αυτά που με απασχολούν. Η Τανίτι είναι η ηρωίδα ενός παιχνιδιού.

Ο Θεός είναι κακομαθημένος; Το λέει κάποια στιγμή η Τανίτι αυτό. Τι εννοεί, αλήθεια;

Εάν υπάρχει Θεός και εάν προσχεδιάζει τις ζωές μας, είναι φανερό ότι διασκεδάζει. Οι ζωές μας είναι σαν ένα παιχνίδι.

Εσείς γράφετε και ζωγραφίζετε – ένας όχι σπάνιος καλλιτεχνικός συνδυασμός. Εδώ, στην Ελλάδα ο Νομπελίστας μας Ελύτης το συνδύαζε αυτό. Τι σας προσφέρει η κάθε μία από αυτές τις δύο εκφράσεις της ψυχής σας; Πού είστε πιο ευάλωτη; Πού πιο απελευθερωμένη;

Δεν θυμάμαι πότε άρχισα να ζωγραφίζω. Πάντα μου άρεσε η ζωγραφική και η ποίηση. Διάβασα Ρίτσο, Ελύτη, Σεφέρη όταν ήμουν πολύ νέα. Επίσης, αγαπώ πολύ τον Καβάφη. Δεν γνώριζα τότε ελληνικά, όμως θεωρώ πως οι μεταφράσεις στα τουρκικά είναι πολύ καλές. Όσον αφορά το γράψιμο ξεκίνησα γράφοντας ημερολόγιο. Τότε η ζωγραφική ήταν πιο σημαντική, όμως τώρα και το γράψιμο έγινε πολύ σημαντικό επίσης. Το σχέδιο και η ζωγραφική αποτελεί την αντανάκλαση των ονείρων στο χαρτί. Με το γράψιμο μπορώ να εκφράσω καλύτερα τον εαυτό μου, ενώ η εικόνα σχηματίζεται στην φαντασία του αναγνώστη. Στη ζωγραφική αφήνω ελεύθερο τον εαυτό μου, ενώ όταν γράφω με απασχολεί το πώς θα εκφράσω καλύτερα τον εαυτό μου. Οι δυσκολίες των δύο τεχνών είναι διαφορετικές, προσπαθώ να βρω τον τρόπο με τον οποίο θα εκφράσω την διαμαρτυρία μου. Είναι σημαντικό το να επικοινωνήσει κανείς το τι θέλει να εκφράσει και στις δύο τέχνες. Προσπαθώ να αποκτήσω προσωπικό ύφος.

Και ο δικός σας Νομπελίστας, ο Ορχάν Παμούκ, μπορεί να μην ζωγράφιζε κυριολεκτικά, αλλά έχει χρωματίσει την παγκόσμια λογοτεχνία με τα μοναδικά του, ανάγλυφα έργα. Αποτελεί επιρροή σας; Θα μπορούσε η Αλλήθωρη Μύγα σας να συνομιλεί, ας πούμε, με το Μουσείο της Αθωότητάς του, που περιγράφει την διαδρομή ενός άντρα μες στα χρόνια της ζωής του; Εκείνον τον μαστίζει ένας έρωτας, όχι όλα τα ζόρια της Τανίτι, βέβαια.

Μου αρέσουν τα μυθιστορήματα του Ορχάν Παμούκ, ωστόσο δεν πιστεύω πως με επηρέασε περισσότερο από τους άλλους αγαπημένους μου συγγραφείς. Είναι κάποιος με τον οποίο έχω τις ίδιες πολιτικές αντιλήψεις σε ορισμένα πολιτικά ζητήματα. Δεν υπάρχει κάποια ομοιότητα όσον αφορά το ύφος ή το θέμα με το Μουσείο της Αθωότητας. Στο Μαύρο Βιβλίο του Παμούκ υπάρχει κάποιος που αλλάζει ταυτότητα, ίσως αυτή να είναι κάποια ομοιότητα. Εύχομαι, χρησιμοποιώντας προσωπικό ύφος, να με διαβάσουν κάποτε αναγνώστες του Ορχάν Παμούκ.

Πώς είναι η αίσθηση ένα έργο σας να μεταφράζεται; Ποια η σχέση σας με την ελληνική γλώσσα;

Αναμφίβολα, με κάνει ευτυχισμένη που το μυθιστόρημά μου συναντάται με νέους αναγνώστες. Είναι συγκινητική η συνάντηση με τον Έλληνα αναγνώστη που τον νιώθω πιο κοντά σε μένα. Τα ελληνικά μου δεν είναι αρκετά, φτάνουν μονάχα για μια επικοινωνία στην αγορά για ψώνια. Μπορώ να διαβάζω, κάνω προσπάθειες να καταλαβαίνω, όμως δεν μπορώ να γράψω. Έχετε πολλά ι, δηλαδή γιώτα, ήτα, ύψιλον και τα λοιπά. Πάντως οι Αθηναίοι πάντα με βοηθούν στο θέμα της γλώσσας. Όταν θα καταφέρω να μιλώ καλύτερα, οι σχέσεις μας θα είναι ακόμη πιο ωραίες.