Ο Θίασος ΑΝΤΑΜΑ παρουσιάζει την παράσταση «Χορεύετε;» στο θέατρο Τζένη Καρέζη. Με αφορμή το αυτοβιογραφικό βιβλίο της Ολυμπίας Παπαδούκα «Γυναικείες φυλακές Αβέρωφ» παρουσιάζεται μια θεατρική σύνθεση, η οποία πλαισιώνεται από πρωτότυπη μουσική που εκτελείται επί σκηνής.
Ένα νεαρό κορίτσι μπαίνει σ’ ένα -εδώ και χρόνια- αφημένο σπίτι. Εξερευνώντας το, ανακαλύπτει ένα βιβλίο γεμάτο μαρτυρίες γυναικών, πολιτικών κρατουμένων στις φυλακές Αβέρωφ. Η ιστορία υψώνεται μπροστά της και οι μορφές εκείνων των γυναικών που… «όσο κι αν τις σκοτώναν, υπήρχαν ακόμα πιο δυνατά», ζωντανεύουν ξανά δείχνοντάς της τον δρόμο.
Εμείς με αφορμή την παράσταση «Χορεύετε;», μιλήσαμε με τις πρωταγωνίστριες της παράστασης
Πόσο σημαντικό είναι να κουβαλάμε μαζί μας στην πορεία της ζωής μας την ιστορία; Μας λυτρώνει η γνώση ή μας δεσμεύει;
ΔΑΝΑΗ ΑΛΥΣΑΝΔΡΑΤΟΥ
Το να χάσεις την ιστορία σημαίνει να χάσεις ένα μεγάλο μέρος της γνώσης. Και η γνώση, μας δεσμεύει να λυτρωθούμε.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΪΜΑ
Σημαντική η γνώση και η συνειδητότητα της ιστορίας είναι εξ ορισμού όταν αναφερόμαστε σε πορεία. Η έννοια της πορείας σημαίνει μετάβαση, για να υπάρχει μετάβαση πρέπει να υπάρχει εκτός από το τώρα, το πριν από το οποίο φύγαμε και το μετά στο οποίο θα πάμε. Σε κάθε στιγμιότυπο αυτής της διαρκούς μετάβασης πρέπει να διατηρούμε τη γνώση του κάθε προηγούμενου σημείου γιατί έτσι μόνο μπορούμε να ερμηνεύσουμε, να αξιολογήσουμε και να (ανα)προσδιορίσουμε το κάθε επόμενο βήμα. Χωρίς την ιστορική γνώση και την τοποθέτησή μας μέσα στην Ιστορία, κινδυνεύουμε να κάνουμε μια αέναη άσκοπη παλινδρόμηση ή να βρισκόμαστε σε μόνιμη στάση ή σε οπισθοδρόμηση. Η δέσμευση και η λύτρωση ειναι ψευδοδίλημμα. Η ιστορία είναι απαραίτητη για τον αυτόπροσδιορισμό μας και η αξιοποίηση αυτής της γνώσης γίνεται προσωπικά, κατά περίπτωση και κατά ερμηνεία.
ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΟΥΚΗ
Πάνω σε μια κουκίδα του σύμπαντος υπάρχει και εξελίσσεται αυτό που λέμε ζωή. Τόσο ασήμαντη για το σύμπαν και τόσο σημαντική για μας τους ίδιους. Σ’ αυτόν τον απέραντο ωκεανό του σύμπαντος θα μπορούσε αυτό που ονομάζουμε ζωή να εξελίσσεται προς όφελος της ίδιας της έμβιας ύπαρξης. Αντί γι’ αυτό η ζωή εξελίσσεται εξουσιάζοντας οι κυρίαρχοι τους κυριαρχούμενους. Στις μέρες μας που ο πλούτος που υπάρχει είναι τεράστιος και ο περισσότερος κόσμος ζει στις χειρότερες συνθήκες οφείλουμε να ξέρουμε από πού ερχόμαστε, πού είμαστε και πώς αυτό μπορεί να αλλάξει. Η γνώση της ιστορίας λοιπόν είναι αναγκαία αλλά και η συνείδηση πως κι εμείς είμαστε μέρος της ιστορίας που γράφεται σήμερα και θα την μελετάνε οι επόμενοι.
ΕΙΡΗΝΗ ΛΙΓΑΤΟΥ
Nομίζω πως η γνώση είναι η μεγαλύτερη δύναμη ,το ζήτημα είναι πως αποφασίζει ο καθένας να την αξιοποιήσει. Για παράδειγμα, μέσα από την δικιά μας παράσταση ,θέλουμε να γεννηθεί η ανάγκη στο κοινό να δεσμευτεί .Να δεσμευτεί πως θα συνεχίσει στα χνάρια αυτών των γυναικών, πως θα παραδειγματιστεί από τη γενναία στάση ζωής τους, από τον αγώνα τους και θα πάει ένα βήμα παραπέρα αυτό που δεν πρόλαβαν εκείνες. Και μακροπρόθεσμα ,μέσα από αυτή τη δέσμευση θα έρθει και η λύτρωση.
ΒΙΒΗ ΤΑΓΑΡΗ
“Πέστε σε αυτούς που μια μέρα θα έρθουν με καινούργια τραγούδια να θυμούνται” . Σε αυτή την φράση που ακούγεται στην παράστασή μας συνοψίζεται η ουσία του περιεχομένου της αφού η ιστορία των γυναικών των φυλακών Αβέρωφ που βασανίστηκαν και θυσιάστηκαν είναι σα να μας φωνάζει από μόνη της για να μην ξεχαστεί. Η φωνή όμως αυτή δεν αφορά μόνο μια στείρα γνώση , αλλά μια γνώση ενεργητική , μαχητική που απαντά στο γιατί συνέβησαν όλα αυτά. Κι όταν πίσω από τα βασανιστήρια και τις φρικαλεότητες δει κανείς την μανία του κράτους της κυρίαρχης τάξης μπορεί να δει πώς και σήμερα συναντάμε αυτή την μανία, με άλλες μορφές και πρόσωπα, που όμως υπάρχει . Η γνώση της ιστορίας μπορεί να μας κάνει να την αναγνωρίσουμε, να την πολεμήσουμε, ακόμα και να αποφύγουμε λάθη , να βγάλουμε συμπεράσματα . Άρα η γνώση της ιστορίας δεν είναι μόνο χρέος στους παλιότερους αλλά προϋπόθεση και για τον αγώνα του σήμερα.
Συμμετέχετε σ’ ένα πολιτικό έργο που καταπιάνεται με μια θλιβερή σελίδα της ιστορίας μας. Ποια είναι τα συναισθήματά σας;
ΔΑΝΑΗ ΑΛΥΣΑΝΔΡΑΤΟΥ
Νομίζω ότι οι περισσότερες σελίδες της ιστορίας μας είναι θλιβερές. Τουλάχιστον οι ήρωες της συγκεκριμένης ιστορίας, την κάνουν άξια να ειπωθεί. Άρα μόνο χαρά θα πω.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΪΜΑ
Σίγουρα τέτοιες πράξεις, συμπεριφορές και καταστάσεις που υποβιβάζουν την ίδια την υφή του ανθρώπινου είδους και η κατηγοριοποίηση που υφίστανται άτομα και σύνολα ως δικαιοδότηση για αποστέρηση και παραβίαση όλων των δικαιωμάτων, και καθε έννοιας ισότητας, ισονομίας και της ίδιας της θεμελιώδους για τον άνθρωπο ελευθερίας σκέψης, έκφρασης και επιλογής, δημιουργούν συναισθήματα θλίψης, απογοήτευσης, απέχθειας και οργής. Πέρα όμως από όλα αυτά, δημιουργείται μια ισχυρή αίσθηση χρέους να μη μένουμε αμέτοχοι, να μοιραζόμαστε μέσω (και) της τέχνης, να ερμηνεύουμε, να τιμάμε και να θυμόμαστε έτσι ώστε να συμβάλλουμε στο συνολικό εύρος της γνώσης, εμπειρίας και της συλλογικής μνήμης προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν θα επαναληφθούν σε οποιαδήποτε μελλοντική συνθήκη αυτές οι μειωτικές για την ανθρώπινη υπόσταση πρακτικές.
ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΟΥΚΗ
Το πρώτο πράγμα που σε καλεί να βρίσκεσαι σε μια τέτοια καλλιτεχνική δημιουργία είναι η ανάγκη. Όταν γνωρίζεις κάτι τόσο σοβαρό που συνειδητά αποσιωπάται καθώς αυτοί που κέρδισαν σ’ αυτόν τον πόλεμο ήταν αυτοί που διέπραξαν αυτά τα εγκλήματα θες να μιλήσεις. Τα συναισθήματα είναι άπειρα. Από τη μια έχεις τον άνθρωπο στο μεγαλείο της ύπαρξής του και από την άλλη έρχεσαι αντιμέτωπος με την πιο χαμερπή υπόσταση. Στη φύση του ανθρώπου είναι κάθε συναίσθημα. Το ζήτημα είναι η κοινωνία στην οποία μεγαλώνει προς τα πού τον ωθεί και πώς τον διαμορφώνει. Γι’ αυτό η παράσταση με πεισμώνει να παλεύω για ό,τι όμορφο μπορεί να φτιάξει και να ζήσει ο άνθρωπος.
ΕΙΡΗΝΗ ΛΙΓΑΤΟΥ
Τα συναισθήματά μου ,αν και μιλάμε για μια περίοδο που μόνο η λέξη φρίκη θα μπορούσε να την χαρακτηρίσει, είναι βαθιάς περηφάνιας και δύναμης. Γιατί ακριβώς επειδή οι συνθήκες ήταν τέτοιες ,το παράδειγμα αυτών των γυναικών, αυτών των ανθρώπων που δεν λύγισαν ακόμα και μπροστά στο θάνατο δεν μπορεί να μην σε συγκινεί. Το γεγονός ότι αυτές οι γυναίκες μέσα στη φυλακή φτιάχνανε δικά τους σχολεία, φρόντιζαν για τη μόρφωση και την εξέλιξή τους ενώ ήξεραν ότι καραδοκεί η εκτέλεση ,σου δείχνει το μεγαλείο του ανθρώπου που όταν έχει τέτοιου είδους αξίες κι ιδανικά δεν λυγάει εύκολα.
ΒΙΒΗ ΤΑΓΑΡΗ
Είναι πράγματι αδιανόητο για το μυαλό ενός ανθρώπου το πού μπορεί να φτάσει η φρικαλεότητα που υπάρχει στα γεγονότα αυτού του κεφαλαίου της ιστορίας αλλά από την άλλη είναι και ασύλληπτο πώς όντως ένας άνθρωπος υπερασπιζόμενος τέτοια υψηλά ιδανικά μπορεί να σταθεί όρθιος, να μη λυγίσει και αυτό είναι το βασικό νομίζω που μας διδάσκει αυτό το “θλιβερό κεφάλαιο της ιστορίας μας”.
Τα βήματά μας, η ζωή μας, προδιαγράφουν σε κάποιο βαθμό τη ζωή των επόμενων γενιών. Με πόσο μεγάλη ευθύνη μας προικίζει αυτό;
ΔΑΝΑΗ ΑΛΥΣΑΝΔΡΑΤΟΥ
Ζούμε σε έναν κόσμο που συμβαίνουν πράγματα τραγικά και ολοένα αυτό εντείνεται. Πριν από τις επόμενες γενιές έχουμε εμείς το τώρα και τις αποφάσεις μας για την αλλαγή αυτής της κατάστασης. Την ευθύνη απέναντι στους εαυτούς μας και σε όλους τους ανθρώπους που ζουν στον ίδιο κόσμο, που μοιράζονται τις ίδιες καθημερινές δυσκολίες με εμάς και ψάχνουν διέξοδο όπως κι εμείς. Αν οι αποφάσεις μας φτιάξουν έναν καλύτερο κόσμο και για τις επόμενες γενιές αυτό θα είναι ευτυχές.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΪΜΑ
Όλα τα γεγονότα, τα περιστατικά, οι σκοτεινές ή φωτεινές σελίδες του ανθρώπινου πολιτισμού ενέχουν μια πολιτική διάσταση. Η συμμετοχικότητα στα κοινά και η ατομική μας συνεισφορά στο κοινωνικό σύνολο, διαμορφώνει αυτό το σύνολο, όπως και τα άτομα διαμορφώνονται αντίστροφα μέσα από την τοποθέτηση μέσα στο σύνολο και την αέναη αμφίδρομη διάδραση με αυτό. Έτσι, το κάθε μας βήμα, η κάθε μικρή ή μεγάλη ατομική απόφαση και δράση διαμορφώνει και μεταβάλλει την πορεία και τις δυνατότητες επιλογών του συνόλου, και οι μεταβολές αυτές εκτείνονται συγχρονικά αλλά και διαχρονικά, στις μελλοντικές γενιές. Ειναι φανερά τεράστια η ευθύνη του κάθε ατόμου και της κάθε γενιάς απέναντι σε όλα τα υπόλοιπα άτομα αλλά και απέναντι στο συλλογικό μέλλον. Μια ευθύνη συμμετοχής, συνεισφοράς και έκφρασης που πρέπει να υπηρετήσουμε με όσο περισσότερο ήθος, γνώση και ειλικρίνεια διαθέτουμε. Γιατί το να απέχουμε από την ευθύνη αυτής της συνολικής διαμόρφωσης, είναι η χειριστη επιλογή. Κάτι γνωστό εξάλλου στον ελληνικό πολιτισμό, καθώς απέδιδαν με τον πιο μειωτική έννοια τον χαρακτηρισμό “ιδιώτης” σε όποιους απείχαν από τα κοινά.
ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΟΥΚΗ
Η ιστορία δεν γράφεται από κανέναν άνθρωπο ξεχωριστά. Καθένας όμως από κει που είναι μπορεί συμβάλλει, να επιδράσει και να επιταχύνει εξελίξεις που μόνο συλλογικά μπορούν να γίνουν πράξη. Άρα ότι κάνουμε ή δεν κάνουμε αντανακλά σ’ αυτό που έρχεται καθώς με την ατομική μας επιλογή, θέση και δράση μπορούμε “να φτιάξουμε ένα κόσμο στο μπόι των ονείρων και των ανθρώπων”. Τέτοιες ήταν οι γυναίκες που ζωντανεύουμε στην παράσταση μας.
ΕΙΡΗΝΗ ΛΙΓΑΤΟΥ
Αν για κάποιο λόγο πρέπει να νιώθουμε ευθύνη για τις πράξεις μας ,καλό είναι να την προσδιορίσουμε ως προς την εποχή που ζούμε σήμερα έχοντας το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον. Η ζωή είναι σε μια διαρκή εξέλιξη και προφανώς αν θέλουμε ένα καλύτερο κόσμο για το μέλλον, για τις γενιές που θα έρθουν ,πρέπει στο σήμερα να χαράξουμε με τα πιο ζωντανά χρώματα το δρόμο που θα πατήσουν οι επόμενοι. Ένα δρόμο σαν αυτό που χάραξαν και αυτές οι γυναίκες στην ιστορία μας, με το κεφάλι ψηλά στις δυσκολίες ,με το χαμόγελο στα χείλη ,με την ανυποχώρητη δράση για να μπορέσει να αυτοπραγματωθεί ο άνθρωπος.
ΒΙΒΗ ΤΑΓΑΡΗ
Πιστεύω πως είναι πολύ ελπιδοφόρο και αισιόδοξο όταν ο άνθρωπος πιστεύει πως η ζωή του και η δράση του μπορεί να παίξει ρόλο στις επόμενες γενιές αλλά φυσικά ότι μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο και στο σήμερα . Οι άνθρωποι και οι γυναίκες εκείνες που αγωνίστηκαν για να αλλάξουν την κοινωνία που τότε ζούσαν (και τους καθόριζε η αντίληψη ότι μπορούν) έπαιξαν χωρίς να το ξέρουν σημαντικό ρόλο στο σήμερα , μας δίνουν δύναμη και έμπνευση να συνεχίσουμε.
Ποια είναι η δική σας μνήμη που σας μαθαίνει τα βήματα στη ζωή;
ΔΑΝΑΗ ΑΛΥΣΑΝΔΡΑΤΟΥ
Δε μπορώ να πω ότι έχω κάποια συγκεκριμένη μνήμη που με γυρνάει στο παρελθόν και μου θυμίζει κάτι που δε θυμάμαι καθημερινά κοιτώντας τους ανθρώπους γύρω μου και εμένα την ίδια και την ανάγκη όλων μας να ζήσουμε.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΑΪΜΑ
Δεν θα μπορούσα να πω ότι είναι μια συγκεκριμένη μνήμη που οδηγεί τα βήματά μου, γιατί αυτό θα σήμαινε ότι κάποια στιγμή στο παρελθόν διαμόρφωσα μια άκαμπτη μέθοδο ιεράρχησης, προσέγγισης και επίλυσης οποιασδήποτε μελλοντικής κατάστασης. Δεν διαθέτω και ελπίζω ποτέ να μην καταλήξω σε ένα τέτοιο παγιωμένο αλγόριθμο που νομοτελειακά θα αποδειχθεί ξεπερασμένος και δυσλειτουργικός. Προσπαθώ να επιλέγω κάθε φορά το επόμενο βήμα με βάση όλα τα προηγούμενα βήματα, μένοντας πιστή στις αξίες μου, ώστε να αξιοποιώ τις ορθές ή λανθασμένες επιλογές του παρελθόντος στην προσπάθεια για συνεχή εξέλιξη του εαυτού και στην όσο γίνεται μεγαλύτερη προσφορά στην αύξηση του συνολικού βαθμού ευτυχίας.
Κι επειδή πάντα υπάρχει ένας ποιητής που έχει εκφράσει καλύτερα αυτό που έχουμε μέσα μας: “Βαδίζω υπερασπίζοντας τον άνθρωπο, τα ποιήματα, τη μουσική, τ’ αγάλματα, την Ειρήνη και τη Δημοκρατία.”
Έτσι, ιδανικά θέλω και προσπαθώ να βαδίζω.
ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΟΥΚΗ
Ήμουν παιδί και περπατούσα στο δρόμο με τη μαμά μου. Για κάτι διαμαρτυρήθηκα λέγοντας “αυτό είναι άδικο!” Η μαμά μου μου απάντησε πως ζούμε σε έναν άδικο κόσμο και πρέπει να το πάρω απόφαση. Εγώ αποφάσισα πως ο κόσμος δεν γίνεται να είναι άδικος άρα πρέπει να αλλάξει.
ΕΙΡΗΝΗ ΛΙΓΑΤΟΥ
Τα βήματα της ζωής δεν βασίζονται μόνο στη μνήμη. Είναι ένας συνδυασμός από πράγματα, μνήμες, στιγμές, εικόνες ακόμα και από ένα ποίημα που μπορεί να σε εμπνεύσει ,να πέσει πάνω σου σαν προβολέας όταν όλα δείχνουν σκοτεινά. Μια τέτοια στιγμή ήταν στην περσινή μας πρεμιέρα όπου ήταν τιμή μας να παρεβρίσκεται η Μαρία Σιδέρη (κρατούμενη των φυλακών Αβέρωφ) και με μια απλότητα μας περιέγραψε όσα και εμείς είχαμε διαβάσει για εκείνη την ιστορική περίοδο αλλά και για όσα έζησε στις Φυλακές Αβέρωφ. Εκείνη τη στιγμή ,συναντήθηκε η ιστορία, το παρόν, η τέχνη. Τέτοιες γυναίκες, τέτοιοι άνθρωποι αποτελούν ηρωικό παράδειγμα στάσης και ήθους για ολόκληρες γενιές. Αυτή η εμπειρία ήρθε να επιβεβαιώσει και να ενισχύσει τα βήματα της ζωής μου και ελπίζω να υπάρχουν πολλές τέτοιες ακόμα.
ΒΙΒΗ ΤΑΓΑΡΗ
Όσο ο άνθρωπος, δεν επαναπαύεται δεν συμβιβάζεται και δεν υποτάσσεται με μια ζωή πολύ μακριά από αυτή που θα μπορούσε να έχει στον 21ο αιώνα δε σταματά να μαθαίνει , να ψάχνει να παρατηρεί να δημιουργεί βιώματα και μνήμες που τον καθορίζουν και οδηγούν τα επόμενα βήματα του . Έτσι λοιπόν και για μένα, παραδείγματα όπως αυτή η παράσταση , η επαφή μας με το το συγκεκριμένο κείμενο, τα γεγονότα και τα συμπεράσματα της περιόδου αλλά και όλος ο αγώνας ώστε να γίνει να γίνει κατορθωτό αυτό το κείμενο να πάρει παραστάσιμη μορφή και να ανέβει στο θέατρο , είναι πράγματι μια μνήμη που μου έχει μάθει πολλά βήματα.
Διαβάστε επίσης
Η Σοφία Λαμπιδώνη στο Infowoman.gr: “Η τέχνη οφείλει να είναι παρούσα! Με κάθε μέσο, με κάθε τρόπο”
Σχετικά Άρθρα
Google News