Βρυγμός ή τρίξιμο των δοντιών: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται;

Ξυπνάτε το πρωί και νιώθετε τη γνάθο σας πιασμένη και τον πονοκέφαλο προ των…πυλών; Τότε ίσως ασυνείδητα τρίζετε τα δόντια σας κατά τη διάρκεια του ύπνου. Πρόκειται για ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν πολλοί άνθρωποι και μάλιστα ταλαιπωρούνται από οξείς πονοκεφάλους και δεν υποψιάζονται καν πως η αιτία τους μπορεί να έχει μία πολύ απλή βάση…

Η Αγνή Γιακουμή (DDS, MSc Γναθολόγος- Οδοντίατρος/Κλινική εξειδίκευση στην Αντιμετώπιση Στοματοπροσωπικού Πόνου, Κρανιογναθικών Διαταραχών & Υπνικής Άπνοιας)* αναφέρει χαρακτηριστικά πως ο όρος βρυγμός αναφέρεται στο σφίξιμο και στο τρίξιμο των δοντιών κατά τη διάρκεια της ημέρας ή της νύχτας. Αποτελεί μία παραλειτουργική δραστηριότητα (στερεότυπη κίνηση) που συμβαίνει υποσυνείδητα, επομένως οι περισσότεροι ασθενείς δε γνωρίζουν ότι τρίζουν ή σφίγγουν τα δόντια τους. Έχει παρατηρηθεί η παρουσία του βρυγμού στο 30%-75% του ελληνικού πληθυσμού και εμφανίζεται σε παρόμοια συχνότητα τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Οι τελευταίες εμφανίζουν συχνότερα συμπτώματα από τους άνδρες και για το λόγο αυτό σπεύδουν στην αναζήτηση θεραπείας από τον ειδικό.

Στον παιδικό πληθυσμό, το φαινόμενο του νυχτερινού βρυγμού παρατηρείται συχνότερα, μιας κι αποτελεί έναν υγιή, φυσιολογικό μηχανισμό που προάγει την αντικατάσταση των νεογιλών δοντιών από τα υποκείμενα μόνιμα. Εάν το παιδί εξακολουθεί να εμφανίζει βρυγμό και πέραν της ηλικίας των 12 ετών, κατά την οποία ολοκληρώνεται η διαδικασία ανατολής της μόνιμης οδοντοφυίας, τότε αυτό αποτελεί σημείο ότι θα έχει ως έφηβος αλλά κι ως ενήλικας της συνήθεια να σφίγγει ή τρίζει ακουσίως τα δόντια του.

Τα δόντια μας φυσιολογικά πρέπει να έρχονται σε επαφή μόνο κατά τη διάρκεια της μάσησης. Όταν κανείς σφίγγει ή τρίζει τα δόντια του πέρα από την φυσιολογική λειτουργία της μάσησης, οι μασητήριοι μύες υπερλειτουργούν και “κουράζονται”, οι κροταφογναθικές διαρθρώσεις, δηλαδή οι αρθρώσεις της γνάθου μπροστά από τα αυτιά, υπερφορτίζονται και τα δόντια φθείρονται πολύ περισσότερο από ότι φυσιολογικά. Στις επιπτώσεις του βρυγμού, εκτός από την μικρότερου ή μεγαλύτερου βαθμού αποτριβή των δοντιών, συγκαταλέγονται συμπτώματα όπως αίσθημα κούρασης ή πόνου στους μύες του προσώπου, πονοκέφαλος πιεστικός στην περιοχή των κροτάφων ή του μετώπου, πόνος και δυσκολία στη μάσηση και στην ομιλία, καθώς και πόνος και θόρυβοι από τις κροταφογναθικές διαρθρώσεις και μειωμένη κινητικότητα της γνάθου. Στο σύνολο τους οι παραπάνω κρανιογναθικές διαταραχές απαρτίζουν το λεγόμενο κροταφογναθικό σύνδρομο.

Ο γναθολόγος έχει τον τρόπο, τόσο από το ιστορικό όσο και από την κλινική εξέταση, να καταλάβει αν συμβαίνει η παραλειτουργική δραστηριότητα αυτή του βρυγμού και ανάλογα να συστήσει την κατάλληλη θεραπεία.

Αιτιολογία

Ο ακριβής μηχανισμός με τον οποίο προκαλείται ο βρυγμός δεν είναι ακόμα γνωστός. Όλοι συμφωνούν στην πολυπαραγοντική μορφή του φαινομένου και στο γεγονός ότι ελέγχεται από το κεντρικό νευρικό σύστημα (εγκέφαλος).

Ως αιτιολογικοί παράγοντες έχουν αναφερθεί κατά καιρούς πολλοί, όπως η σύγκλειση των δοντιών, γενετικοί και παθοφυσιολογικοί παράγοντες. Επιπλέον κάποιοι έχουν ισχυριστεί τη συσχέτιση του βρυγμού με κάποιες νευρολογικές ή ψυχιατρικές ασθένειες. Πάντως σίγουρο είναι πως το άγχος, η ψυχολογική πίεση και η συναισθηματική φόρτιση που πολλοί ασθενείς αναφέρουν, αποτελούν σημαντικούς επιβαρυντικούς παράγοντες στο μηχανισμό αιτιοπαθογένειας και εκδήλωσης του βρυγμού. Έτσι θα λέγαμε, ότι ο βρυγμός αποτελεί μία μορφή σωματοποιημένου στρες.

Κλινική εξέταση- Διάγνωση

Όπως ήδη αναφέρθηκε, ο βρυγμός είναι μία εξαιρετικά συχνή παραλειτουργική δραστηριότητα, την οποία τις περισσότερες φορές ο ασθενής δεν αντιλαμβάνεται, ακόμα και σε περιπτώσεις που η φθορά των δοντιών είναι έντονη. Συχνά αναφέρει ο/η σύντροφος του ασθενούς πως ακούει τον τελευταίο να τρίζει το βράδυ τα δόντια του.

Φυσικά ο οδοντίατρος μπορεί να αναγνωρίσει αμέσως τις αποτετριμμένες επιφάνειες (βρυγμοφασέτες) των δοντιών και να ενημερώσει τον ασθενή για την παραλειτουργική του δραστηριότητα. Επίσης, σχεδόν πάντα η γλώσσα του ασθενούς εμφανίζει στα πλάγια χείλη τής εικόνα “δαντελωτών” ορίων από τα εντυπώματα που αφήνουν τα δόντια κατά την πίεση της γλώσσας στην εσωτερική τους επιφάνεια, όταν ο ασθενείς σφίγγει τα δόντια του. Άλλοι δε από τους ασθενείς έχουν έντονα αναπτυγμένες τις γωνίες των γνάθων δίνοντας την εικόνα “τετραγωνισμένου” προσώπου, εξαιτίας των υπερτροφικών μασητήρων μυών που υπερλειτουργούν στους ασθενείς αυτούς. Κατά την κλινική εξέταση σε πολλές περιπτώσεις παρατηρείται επώδυνη αντίδραση του ασθενούς στην ψηλάφηση των μασητηρίων μυών, ενώ ορισμένοι ασθενείς αναφέρουν στο ιστορικό τους συχνούς πονοκεφάλους (συνήθως αμφίπλευρη πίεση στις περιοχές των κροτάφων, χαρακτηριστική “σαν να τους σφίγγει μία μέγγενη το κεφάλι”). Τέλος, είναι δυνατόν ο γναθολόγος να εντοπίσει παθολογικούς ήχους από τις κροταφογναθικές αρθρώσεις, που μαρτυρούν είτε ενδοαρθρικές διαταραχές (μετατόπιση δίσκου άρθρωσης), είτε εκφυλιστικές αλλοιώσεις στις εν λόγω αρθρώσεις (οστεοαρθρίτιδα).

Θεραπεία

H θεραπεία του βρυγμού είναι συμπτωματική. Η όλη θεραπευτική παρέμβαση από την πλευρά του γναθολόγου αποσκοπεί στον έλεγχο των υπέρμετρων δυνάμεων που ασκούνται στο στοματογναθικό σύστημα.

Συνήθως ακολουθείται η εξής διαδικασία:

-Ενημέρωση του ασθενούς για την παραλειτουργική του δραστηριότητα και τις επιπτώσεις των υπέρμετρων δυνάμεων που αναπτύσσονται στο στοματογναθικό σύστημα (στους μασητήριους μύες, κροταφογναθικές διαρθρώσεις, στα δόντια).

-Σε εξαιρετικά επώδυνες, επείγουσες καταστάσεις όπου ο ασθενής παρουσιάζει έντονο πόνο σε συνδυασμό με δραματικά μειωμένη διάνοιξη στόματος είναι δυνατόν να χορηγηθεί αρχικά φαρμακευτική αγωγή με μυοχαλαρωτικά, παυσίπονα, αντιφλεγμονώδη φάρμακα.

-Εφαρμογή ζεστών επιθεμάτων στις πάσχουσες περιοχές, αναλόγως με τη διάγνωση.

-Χρήση νάρθηκα κατά την διάρκεια του ύπνου σε όλους ανεξαρτήτως τους ασθενείς με βρυγμό (είτε εμφανίζουν επώδυνα συμπτώματα, είτε όχι). Ο νάρθηκας (και όχι “μασελάκι” όπως αποκαλείται εσφαλμένα) είναι μία ενδοστοματική συσκευή που τοποθετείται στα δόντια της άνω γνάθου. Ο νάρθηκας αυτός είναι κατασκευασμένος από σκληρό ακρυλικό και είναι άκαμπτος. Παρά την σκληρή του επιφάνεια ο νάρθηκας είναι μαλακότερος από την αδαμαντίνη των δοντιών κι έτσι κατά τη διάρκεια του βρυγμού δεν φθείρονται πλεόν τα δόντια μεταξύ τους. Επιπλέον ο νάρθηκας “ρυθμίζεται” κάθε φορά από τον γναθολόγο ώστε η κάτω γνάθος να έρχεται στην πιο αναπαυτική και σταθερή θέση, θέτοντας με τον τρόπο αυτό την πλειοψηφία των επώδυνων συμπτωμάτων του ασθενούς σε έλεγχο.

– Κινησιοθεραπεία. Δίδονται προοδευτικά ασκήσεις χαλάρωσης και ενδυνάμωσης των μασητηρίων μυών.

– Εφαρμογή Διαδερμικών Ηλεκτρικών Νευροδιεγέρσεων (TENS). Σε λιγοστές περιπτώσεις, που δεν υποχωρούν τα επώδυνα συμπτώματα, στην περιοχή των μασητηρίων μυών πραγματοποιούνται συνεδρίες 20-30 λεπτών, κατά την διάρκεια των οποίων εφαρμόζονται επιδερμικά αυτοκόλλητα ηλεκτροδίων στις εν λόγω περιοχές, τα οποία στέλνουν μικρής εντάσεως ηλεκτρικές ώσεις στους μύες, ελέγχοντας τις πύλες εισόδου του πόνου προς το κεντρικό νευρικό σύστημα, προκαλώντας ανακούφιση από τον πόνο.

– Οδοντιατρική αποκατάσταση. Στην περίπτωση που παρατηρούνται αποτριβές και φθορά των οδοντικών ιστών ή των οδοντιατρικών αποκαταστάσεων που υπάρχουν (θραύση πορσελάνης ή έμφραξης) ο οδοντίατρος καλείται να αποκαταστήσει τη φυσιολογική μορφολογία των δοντιών.

 Αποθεραπεία

Συχνή απορία των περισσοτέρων ασθενών που αποφασίζουν να ξεκινήσουν θεραπεία αποτελεί “…και τώρα τον νάρθηκα θα τον φοράω κάθε βράδυ για πάντα;” Όταν ο ασθενής φθάσει στο επίπεδο πλήρους ενσυνείδησης της δραστηριότητάς του και ικανοποιητικής διαχείρισης των παραγόντων που συμβάλλουν στην έκλυση επεισοδίων βρυγμού (πχ διαχείριση στρες), τότε σταδιακά μπορεί να αποδεσμευτεί από τη χρήση του νάρθηκα και το πρόγραμμα κινησιοθεραπείας, και να περιοριστεί στην περιστασιακή χρήση του νάρθηκα, πάντα υπό την στενή παρακολούθηση του γναθολόγου.

Βρείτε την Αγνή Γιακουμή DDS, MSc Γναθολόγος- Οδοντίατρος εδώ

Σχετικά Άρθρα
Προκαλεί ο ιός των κονδυλωμάτων πρόβλημα στην καρδιά;
Προκαλεί ο ιός των κονδυλωμάτων πρόβλημα στην καρδιά;
Δωρεάν webinar «Φάκελοι Υγείας»: 'Υπνος και Καρδιά
Δωρεάν webinar «Φάκελοι Υγείας»: ‘Υπνος και Καρδιά
Ένωση Πνευμονολόγων Ελλάδας: SOS λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης σκόνης στην ατμόσφαιρα
Ένωση Πνευμονολόγων Ελλάδας: SOS λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης σκόνης στην ατμόσφαιρα
2ο Συνέδριο Ασθενών: Ο καρκίνος του μαστού στην Ελλάδα σήμερα
2ο Συνέδριο Ασθενών: Ο καρκίνος του μαστού στην Ελλάδα σήμερα
Δωρεάν πρόγραμμα εξετάσεων για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας - Πότε ξεκινά
Δωρεάν πρόγραμμα εξετάσεων για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας – Πότε ξεκινά
Σχέδιο Δράσης για τη λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου
Σχέδιο Δράσης για τη λοίμωξη από τον ιό του Δυτικού Νείλου

Ακολουθήστε μας στο Google News
και ενημερωθείτε πρώτοι για τα νέα άρθρα του