Ο Π. Χαλβατσιώτης, επ. καθ. Παθολογίας, δίνει 5 κρίσιμες απαντήσεις για τα self tests, τα εμβόλια και τον κορωνοϊό

Παγκόσμια Ημέρα Υγείας σήμερα και το infowoman.gr είχε με τον κ.Παναγιώτη Χαλβατσιώτη, Επίκουρο Καθηγητή Παθολογίας – Διαβήτη Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Πρόεδρο Δ.Σ. του Γ.Ν. Αθηνών “ΕΛΠΙΣ”  μία εφ’ όλης της ύλης συζήτηση για τα όσα βιώνουμε εν μέσω πανδημίας. Ο καθηγητής ήταν ιδιαίτερα διαφωτιστικός στις απαντήσεις του αναφορικά με τα self tests, το άνοιγμα των σχολείων, τις εικόνες συγχρωτισμού που είδαμε το Σαββατοκύριακο που πέρασε, τον εμβολιασμό και τους φόβους γύρω από αυτόν.

Σήμερα ξεκίνησε η διανομή των self tests. Πόσο αποτελεσματικά πιστεύετε ότι θα είναι; Θα βοηθήσουν ουσιαστικά στην ανάσχεση της διασποράς;

Για να αντιμετωπίσει κάποιος ένα επιδημικό κύμα θα πρέπει να αναγνωρίσει τις πραγματικές του διαστάσεις, δηλαδή με ευρεία καταγραφή και ιχνηλάτηση των κρουσμάτων να επιτηρήσει τη διασπορά παρακολουθώντας τη χρονική της εξέλιξη. Επομένως, το ερώτημα που τίθεται είναι κατά πόσο τα self-test θα μπορέσουν να αποτελέσουν αξιόπιστα εργαλεία, με την αίρεση βέβαια της ορθής χρήσης τους για να μην έχουμε ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα, αλλά και της εύκολης και ειλικρινούς ψηφιακής καταγραφής των αποτελεσμάτων από τους πολίτες. Σαν χώρα έχουμε καθυστερήσει μέχρι τώρα δραματικά στη χρήση οιουδήποτε διαγνωστικού τεστ για να γνωρίζουμε τις αληθείς διαστάσεις και θεωρούμε ότι μια καλά σχεδιασμένη προσπάθεια με τη χρήση των self test μπορεί να βοηθήσει στην μέχρι τώρα ανυπαρξία εργαστηριακής επιτήρησης της νόσου. Βέβαια ακόμη και τώρα με τα self test η Χώρα μας δεν έχει ενεργοποιήσει ούτε στο ελάχιστο την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και δεν έχει αναζητήσει τη συνδρομή του οικογενειακού γιατρού.

Είναι σωστή η κίνηση να μην ανοίξουν ακόμη τα γυμνάσια και εν γένει τα σχολεία; Η επαναλειτουργία τους θα επηρεάσει αρνητικά την εξέλιξη της πανδημίας;

Είναι ένα ερώτημα δύσκολο να απαντηθεί διότι τα παιδιά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση διαφέρουν επιδημιολογικά με τους μαθητές του Λυκείου. Οι μέχρι τώρα μελέτες υποδηλώνουν ότι η παιδικο-εφηβική ηλικία με απουσία υποκείμενων νοσημάτων κινδυνεύει από καθόλου έως ελάχιστα από τον κορωνοϊό όπως επίσης φαίνεται να μεταδίδουν την νόσο σε ασύγκριτα μικρότερο βαθμό από τους ενήλικες. Τα παιδιά λοιπόν στα δημοτικά σχολεία και γυμνάσια δεν φαίνεται να κινδυνεύουν, ενώ οι μαθητές των Λυκείων που μπορούν να χαρακτηριστούν και ως ενήλικες θα πρέπει να ακολουθήσουν τους γενικότερους κανόνες. Επομένως, αυτοί που κινδυνεύουν με το άνοιγμα των σχολείων είναι μάλλον το διδακτικό και διοικητικό προσωπικό που συχνά ανήκουν και στις ομάδες με υποκείμενα νοσήματα. Υπάρχουν όμως και κοινωνικές συνιστώσες θα πρέπει να ληφθούν υπόψη, όπως το γεγονός ότι οι μικροί μαθητές μπορούν εύκολα να μεταφέρουν τον ιό στο σπίτι και να μολύνουν άτομα μεγαλύτερης ηλικίας που ζουν μαζί, τον μεγάλο συνωστισμό των γονέων στις εισόδους των εκπαιδευτηρίων στην έναρξη και λήξη των μαθημάτων και το γεγονός ότι οι γονείς ανήκουν στη δυναμική και παραγωγική εργασιακά ηλικία και η υποχρεωτική τους ενασχόληση με τα παιδιά μειώνει την απόδοση αφού είναι και αυτοί υποχρεωμένη σε εξ αποστάσεως εργασία στο χώρο της οικίας. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι μαθητές της 3ης λυκείου παρά την πλημμελή μέχρι τώρα προετοιμασία τους λόγω των ειδικών συνθηκών θα κληθούν να λάβουν πολύ σύντομα μέρος σε μια κρίσιμη εξεταστική διαδικασία που θα κρίνει το μέλλον τους. Επομένως, το άνοιγμα των σχολείων είναι ένα σύνθετο πρόβλημα με απαιτήσεις κι απαγορεύσεις που δεν είναι δυνατόν να ληφθούν μέτρα που θα εξυπηρετούν ταυτόχρονα όλες τις βαθμίδες.

Το ΣΚ που μας πέρασε ήταν το πρώτο έπειτα από πολύ καιρό με ελεύθερη διαδημοτική μετακίνηση. Οι εικόνες συγχρωτισμού και τα πάρτι που είδαμε ήταν τρομακτικά. Και αυτό συμβαίνει σε όλο τον κόσμο, όχι μόνο στην Ελλάδα. Πόσο θα επηρεάσουν την πορεία της πανδημίας; Ο κόσμος είναι κουρασμένος και αντιδρά χωρίς ενσυναίσθηση. Τι μπορεί να γίνει για να αποφευχθούν αυτές οι σκηνές;

Βαδίζουμε στην άνοιξη με τον καιρό να βελτιώνεται και οι νεότερες γενιές με κατασταλμένη μέχρι τώρα την κοινωνικότητά τους διψούν για ζωή. Παράλληλα υπάρχει μια ισχυρή πλέον αμφισβήτηση για την μέχρι σήμερα αποδοτικότητα των αυστηρότερων ίσως σύγκριση με κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα μέτρων που υποχρεώθηκαν να τηρήσουν οι πολίτες. Το αποτέλεσμα ήταν αντίθετο από το προσδοκώμενο και επομένως οι αρχές επωμίζονται ένα πολύ πιο δύσκολο έργο. Είναι πολύ δύσκολο το εγχείρημα να πείσουν και να ευαισθητοποιήσουν τους πολίτες για την ορθότητα των όποιων νέων μέτρων θα προτείνουν αλλά όμως δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο ιός είναι εδώ γύρω μας και χιλιάδες συνάνθρωποί μας στα νοσοκομεία αγωνιούν για τη ζωή τους. Ομολογουμένως σε άλλες χώρες καταγράφονται ισχυρότερες αντιδράσεις, αλλά και στην Ελλάδα όμως τα επιχειρήματα της αναγκαιότητας υιοθέτησης των όποιων νέων μέτρων δεν θα πρέπει να εξαντλούνται με κατασταλτικού τύπου επιλογές και πρόστιμα. Η πολύμηνη κοινή συλλογική μέχρι τώρα προσπάθεια των πολιτών στην συντριπτική τους πλειοψηφία θα πρέπει να τύχει σεβασμού, γιατί σε κάθε άλλη περίπτωση μόνο αντίθετα αποτελέσματα δυστυχώς μπορεί να αναμένουμε.

Εσείς οι ειδικοί πιστεύετε ότι το μεγάλο όπλο αυτήν τη στιγμή είναι ο εμβολιασμός. Υπάρχουν όμως φωνές ανησυχίας καθώς η εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού αργεί, ενώ σε λίγο ίσως χρειαστούν νέα εμβόλια λόγω της παύσης ύπαρξης αντισωμάτων ή λόγω εμφάνισης νέων, πιο εξελιγμένων μεταλλάξεων. Τελικά, δεν θα απαλλαγούμε ποτέ από τον covid;

Οι ΗΠΑ δεν βιώνουν τρίτο επιδημικό κύμα επειδή ο εμβολιασμός έχει προχωρήσει με γοργούς ρυθμούς και προστατεύει ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού. Επομένως η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε τα ειδικά εμβόλια να διασφαλίσουν μαζικά την υγεία των πολιτών για να προστατευθούν και από μια οικονομική εξαθλίωση εάν το άνοιγμα της αγοράς καθυστερήσει πολύ περισσότερο. Δεν είναι δυνατό να γνωρίζουμε για πόσο χρονικό διάστημα θα μας καλύπτουν τα εμβόλια αφού τώρα ανακαλύφθηκαν αλλά σίγουρα έχουν την απαραίτητη ισχύ απέναντι στις μέχρι τώρα γνωστές μεταλλάξεις του ιού. Εντούτοις είναι πιθανόν σε μελλοντικές μεταλλάξεις ίσως και να απαιτηθεί μια αναμνηστική δόση, όπως συμβαίνει με τον αντιγριπικό εμβολιασμό. Η μετάβασή μας όμως στην μετά την πανδημία εποχή θα γίνει με αργά βήματα, αποτολμώντας μικρές επαναστάσεις κάθε φορά. Είναι όμως σίγουρο ότι η νέα “κανονικότητα” που θα προκύψει θα είναι πολύ διαφορετική είτε θα αφορά το εργασιακό μας περιβάλλον ή τις καθημερινές μας συνήθειες.

Ο εμβολιασμός, παρ’ όλα αυτά, εξακολουθεί να φοβίζει μεγάλη ομάδα συμπολιτών μας. Κυρίως ανθρώπους με ιστορικό καρκίνων στο οικογενειακό περιβάλλον ή αυτοάνοσων νοσημάτων. Πείτε μας, τι πιθανότητες υπάρχουν να πυροδοτηθούν μηχανισμοί εμφάνισης κάποιας νόσου; Τι μελέτες υπάρχουν γι’ αυτό συγκεκριμένα;

Εκτός από τις όποιες θεωρίες του αντιεμβολιαστικού κινήματος ο φόβος εμφάνισης πιθανών παρενεργειών από τον εμβολιασμό δημιουργεί αρνητισμό σε αρκετούς συνανθρώπους μας. Τα εμβόλια προφυλάσσουν την υγεία μας γιατί ενεργοποιούν τον ανοσοποιητικό μας μηχανισμό στην παραγωγή ειδικών αντισωμάτων απέναντι στον παθογόνο μικροοργανισμό, εξασφαλίζοντας έτσι την άμυνά μας. Αν όμως το ανοσοποιητικό μας σύστημα είναι ανενεργό λόγω κάποιου νοσήματος ή ειδικής θεραπείας τότε ο εμβολιασμός απλά δεν έχει καμία δραστικότητα και οπότε δεν συνιστάται. Τα συνήθη εμβόλια έναντι του ιού της γρίπης αλλά ή και άλλων νοσημάτων περιέχουν εξασθενημένες μορφές των ιών, οι οποίες όμως σε ένα οργανισμό μειωμένης ανοσίας μπορεί να αποδειχθούν πολύ ισχυρές και έτσι ο εμβολιασμός απαγορεύεται σε αυτές τις καταστάσεις. Με κανένα όμως από τα εγκεκριμένα εμβόλια απέναντι στον κορονοϊό δεν χορηγείται εξασθενημένη μορφή του και επομένως δεν πρόκειται να αποτελέσουν επιβουλή για την υγεία αυτών των ασθενών. Ένα ιστορικό κακοήθειας δεν σημαίνει ενεργό νόσο αλλά και κάθε αυτοάνοσο νόσημα έχει τις δικές του κλινικές ιδιαιτερότητες και επιβαρύνσεις. Για παράδειγμα η αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα δεν απασχολεί ουδόλως τον γιατρό και τον ασθενή ενώ μια αγγειίτιδα μπορεί να έχει και μοιραία κατάληξη. Επομένως εξατομικευμένα και σε απόλυτη συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό θα αποφασιστεί ο εμβολιασμός κάποιου ατόμου με κάθε υποκείμενο νόσημα. Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι οι μεγαλύτερες ηλικίες έτυχαν πρώτης προτεραιότητας στον εμβολιασμό παρόλο που λόγω της ηλικίας έχουν το πλέον ανίσχυρο ανοσοποιητικό μηχανισμό. Επομένως, ο εμβολιασμός σώζει αλλά αν υπάρξει η παραμικρή αμφιβολία επειδή ανήκουμε σε ειδική υγειονομικά ομάδα η συζήτηση με τον προσωπικό μας γιατρό που είναι γνώστης του ιατρικού μας ιστορικού κι απόλυτα ενημερωμένος για τις ενδείξεις κι αντενδείξεις του εμβολιασμού, θα μας βοηθήσει να πάρουμε τη ορθή απόφαση.