Σήμερα, 24 Ιουνίου, είναι μία από τις μεγαλύτερες καλοκαιρινές γιορτές της ελληνικής παράδοσης, καθώς τιμάται η γιορτή του Αϊ Γιάννη του Κλήδονα και σε αυλές και σε πλατείες ανάβουν φωτιές και νέοι και νέες πηδούν τρεις φορές σταυρωτά.
Πρόκειται για το έθιμο της φωτιάς, με πανάρχαιες ρίζες, γνωστό από τα βυζαντινά χρόνια οπότε και απαγορεύτηκε (το 681 μ.Χ.) ως ειδωλολατρικό. Έτσι ο Αϊ-Γιάννης γίνεται ο Λαμπαδιάρης ή Λαμπαδιστής ή Λαμπροφόρος. Είναι ακόμα Κλήδονας ή Φανιστής ή Λιοτρόπης ή Ριζικάρης ή Ριγανάς.
Το προσωνύμιο «Κλήδονας» προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «κλήδων» που σημαίνει προγνωστικός ήχος και χρησιμοποιούνταν για να περιγράψει τον συνδυασμό των τυχαίων και ασυνάρτητων λέξεων κατά τη διάρκεια μαντικής τελετής.
Ουσιαστικά ο «Kλήδονας» σχετίζεται με μια λαϊκή μαντική διαδικασία, η οποία λέγεται ότι αποκαλύπτει στις άγαμες κοπέλες την ταυτότητα του μελλοντικού τους συζύγου.
Την παραμονή της γιορτής, στις 23 Ιουνίου, οι ανύπαντρες κοπέλες έβαζαν μέσα σε ένα πλατύστομο σταμνί ένα αντικείμενό τους, συνήθως κόσμημα. Μετά έδιναν το σκεύος σε πρωτότοκο παιδί και το έστελναν να το γεμίσει με νερό από εφτά βρύσες, χωρίς να μιλήσει σε κανέναν. Κατ’ άλλη εκδοχή, το νερό το έφερναν οι ίδιες οι κοπέλες, και πάλι αμίλητες.
Το σταμνί έμενε όλο το βράδυ έξω, κάτω από τα άστρα και το φεγγάρι, σκεπασμένο με ένα κόκκινο ύφασμα προκειμένου να μαγευτεί και να φανερώσει την τύχη των κοριτσιών. Σε άλλη εκδοχή του εθίμου, οι ανύπαντρες εκείνο το βράδυ ονειρεύονταν τον μελλοντικό άντρα τους.
Την επόμενη ημέρα όλες οι κοπέλες, αμίλητες, πήγαιναν στην εξοχή για τον κλήδονα, τη μαντεψιά. Μια πρωτότοκη με νυφική καλύπτρα στο κεφάλι έβαζε το χέρι της στο δοχείο και έβγαζε αντικείμενα λέγοντας παράλληλα δίστιχα· κάθε δίστιχο αντιστοιχούσε στην κάτοχο του αντικειμένου, και κατά κάποιο τρόπο φανέρωνε το μέλλον της. Η τελετή έκλεινε με γλέντι και τραγούδι ως το πρωί.
Ο Άι-Γιάννης λέγεται και Ριζικάρης αφού η παράδοση λέει ότι φέρνει τύχη και γι’ αυτό έπρεπε από την παραμονή οι κάτοικοι του χωριου να έχουν τακτοποιήσει όλες τις οικιακές δουλειές τους.
Επίσης ο Αϊ Γιάννης αποκαλείται και Ριγανάς, επειδή την ημέρα αυτή έβγαιναν και μάζευαν ρίγανη, η οποία έπρεπε να συλλεχθεί πρωί πρωί, πριν από την ανατολή του ηλίου, αφού πίστευαν, ότι έτσι είχε μαγική δύναμη.
Σχετικά Άρθρα
Google News