Γιατί η 29η Μαΐου έχει μείνει χαραγμένη στην ιστορία ως «αποφράδα ημέρα» του ελληνισμού;

Η 29η Μαΐου είναι μια ημερομηνία με έναν ιδιαίτερο συμβολισμό καθώς μάς υπενθυμίζει την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τα στρατεύματα του σουλτάνου Μωάμεθ Β’ που κατέλαβαν την Πόλη μετά από πολιορκία δύο μηνών. Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς σηματοδότησε και επίσημα το τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και ουσιαστικά την αρχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, διατηρώντας την ίδια πρωτεύουσα με παράφραση του ονόματός της.

Η ιστορία της πολιορκίας

Η πολιορκία διήρκεσε από τις 6 Απριλίου ως την Τρίτη, 29 Μαΐου 1453 (Ιουλιανό ημερολόγιο). Η Άλωση της σηματοδότησε το τέλος του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους, που είχε επιζήσει για πάνω από 1.000 χρόνια. Η Πόλη πολιορκήθηκε από τον οθωμανικό στρατό του σουλτάνου Μωάμεθ Β’, δυναμικού 150.000 ανδρών, εξοπλισμένου με βαρύ πυροβολικό και στόλο 400 πλοίων. Οι υπερασπιστές της Κωνσταντινούπολης, υπό τον αυτοκράτορα, Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, αριθμούσαν 7.000 άνδρες, πολλοί εκ των οποίων ήταν Ενετοί και Γενουάτες μισθοφόροι, υπό τη διοίκηση του Ιωάννη Ιουστινιάνη. Στην Πόλη βρίσκονταν περίπου 50.000 κάτοικοι, οι οποίοι αντιμετώπιζαν προβλήματα επισιτισμού. Αρχικά οι οθωμανικές επιθέσεις αποκρούονταν από τους υπερασπιστές της Κωνσταντινούπολης πάνω στις περίφημες οχυρώσεις της Πόλης. Οι απόπειρες παραβίασης της αλυσίδας που έφραζε τον Κεράτιο Κόλπο αποτύγχαναν και στις 20 Απριλίου μια μικρή ναυτική δύναμη υπό τον Φλαντανελλά διέσπασε τον οθωμανικό κλοίο, αναπτερώνοντας το ηθικό των πολιορκημένων.

Η τελική έφοδος των Οθωμανών το πρωί της 29ης Μαΐου 1453

Κατά χιλιάδες οι στρατιώτες του Μωάμεθ εφόρμησαν στη σχεδόν ανυπεράσπιστη πόλη και την κατέλαβαν μέσα σε λίγες ώρες. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, που νωρίτερα απέκρουσε με υπερηφάνεια τις προτάσεις συνθηκολόγησης του Μωάμεθ, έπεσε ηρωικά μαχόμενος. Αφού έσφαξαν τους υπερασπιστές της Πόλης, οι Οθωμανοί Τούρκοι προέβησαν σε εκτεταμένες λεηλασίες και εξανδραποδισμούς. Το βράδυ, ο Μωάμεθ ο Πορθητής εισήλθε πανηγυρικά στην Αγία Σοφία και προσευχήθηκε στον Αλλάχ «αναβάς επί της Αγίας Τραπέζης», όπως αναφέρουν οι χρονικογράφοι της εποχής. Η πτώση της Κωνσταντινούπολης σηματοδότησε την έναρξη της Τουρκοκρατίας στην Ελλάδα.

Θρύλοι και παραδόσεις

Ο τρόπος που θυσιάστηκε ο τελευταίος Αυτοκράτορας, καθώς και ότι δεν διασώθηκαν πληροφορίες για τις τελευταίες στιγμές του στο πεδίο της μάχης, αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για ποικίλους θρύλους με κυριότερο αυτόν του «μαρμαρωμένου βασιλιά» που περιμένει την στιγμή να ανακτήσει την Πόλη και την Αυτοκρατορία του.

Μια λαϊκή χριστιανική παράδοση, αναφέρει ότι τη στιγμή που διέρρηξαν οι Τούρκοι την πύλη της Αγίας Σοφίας τελούνταν η θεία λειτουργία και ο ιερέας τη στιγμή που είδε τους μουσουλμάνους να ορμούν στο πλήθος των πιστών, εισήλθε και εξαφανίσθηκε μέσα στον τοίχο, πίσω από το Άγιο Βήμα, που άνοιξε μπροστά του κατά τρόπο μαγικό. Λέγονταν ότι όταν η Κωνσταντινούπολη θα επανέλθει στα χέρια των Χριστιανών, ο ιερέας θα βγει από τον τοίχο για να συνεχίσει την λειτουργία. Ένας άλλος θρύλος λέει ότι ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος στο ένα του χέρι είχε έξι δάχτυλα και αν βρεθεί κάποιος Έλληνας που έχει έξι δάχτυλα τότε θα ανακτήσει ( ο Κωνσταντίνος ) την Πόλη και την αυτοκρατορία του.

Κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, ο Αμερικάνος ιστορικός Ε. Α. Γκρόσβενορ αναφέρει ότι στην συνοικία Αμπού Βέφα στην Κωνσταντινούπολη, υπήρχε ένας χαμηλός ανώνυμος τάφος τον οποίο οι Έλληνες τιμούσαν ως τάφο του Κωνσταντίνου και τον χρησιμοποιούσαν κρυφά ως τόπο προσευχής. Όμως η Οθωμανική Κυβέρνηση επενέβη εκείνη την εποχή επιβάλλοντας ποινές και ερημώνοντας το μέρος.