Nelly: Από τη Μικρασιατική καταστροφή στην παγκόσμια καταξίωση – Ο «μύθος» της πρώτης Ελληνίδας φωτογράφου

Αν το όνομα Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη δεν σας θυμίζει κάτι, τότε το Nelly ή Nelly’s όπως ήταν η αγγλική υπογραφή της, σίγουρα σας πει πολλά.

Η Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη ήταν η πρώτη γυναίκα φωτογράφος στην Ελλάδα, η οποία κατάφερε να καταξιωθεί στο παγκόσμιο καλλιτεχνικό στερέωμα με εμβληματικές φωτογραφίες που έμειναν στην ιστορία.

Με το ιδιαίτερο ταλέντο της στην αποτύπωση του εσωτερικού κόσμου του μοντέλου της, κατάφερε την εποχή του μεσοπολέμου, να αποτυπώσει πολιτικούς, καλλιτέχνες, σημαντικούς και απλούς ανθρώπους, επώνυμους και ανώνυμους, δημιουργώντας τα πορτρέα τους με μία δική της τεχνοτροπία χάρη και στις σπουδές της στη ζωγραφική

Παρουσίαζε τα μοντέλα της με μία αισθητικά άριστη ματιά, σε σημείο που την αναζητούσαν γνωστοί και άγνωστοι για να τους φωτογραφίσει.

Γεννήθηκε στις 23 Νοεμβρίου 1899 στο Αϊδίνι της Μικράς Ασίας, αλλά έλαβε την πρώτη της μόρφωση στη Σμύρνη, όπου εγκαταστάθηκε η οικογένειά της μετά την καταστροφή του Αϊδινίου.

Υπήρξε μία αρχοντοπούλα που ανατράφηκε με ευγένεια και ευγνωμοσύνη για τη ζωή, στοιχεία που την ακολούθησαν σε όλη της τη ζωή και την καριέρα. Ουτε καν η φρίκη της Καταστροφής δεν κατάφερε να την αλλάξει.

«Πιασμένοι χέρι χέρι τρέχαμε ανάμεσα σε κόσμο που βρισκόταν σε παραλήρημα τρόμου και αγωνίας. Φτάσαμε στου Τσακίρογλου, ένα εξοχικό κέντρο που είχε γεμίσει κόσμο. Γύρω είχε χαμηλά βουνά, απ’ όπου οι Τσέτες έριχναν στα τυφλά. Στη μέση του κέντρου περνούσε ένα ποταμάκι και ο κόσμος είχε σκύψει κι έπινε νερό. Μέσα σε λίγο, το ποτάμι γέμισε αίματα από εκείνους που σκότωναν οι Τσέτες», είχε διηγηθεί η ίδια σε συνέντευξή της στα ΝΕΑ, το 1996.

Πήγε να σπουδάσει ζωγραφική, την κέρδισε η φωτογραφία

nelly-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%84%ce%b7-%ce%bc%ce%b9%ce%ba%cf%81%ce%b1%cf%83%ce%b9%ce%b1%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%b1%cf%83%cf%84%cf%81%ce%bf%cf%86%ce%ae-%cf%83%cf%84%ce%b7%ce%bd0
Ο ποιητής Κωστής Παλαμάς. Αθήνα, 1936 Έλλη Σεραϊδάρη-Σουγιουλτζόγλου (Nelly’s) Πηγή: Μουσείο Μπενάκη

Παρόλο που μετέβη στη Δρέσδη μαζί με τον αδελφό της για να σπουδάσει ζωγραφική, εντέλει την κέρδισε η φωτογραφία, στην οποία στράφηκε με δασκάλους τον Ούγκο Έρφουρτ διάσημο πορτρετίστα της Δρέσδης και τον Φραντς Φίλντερ.

Το 1924, η οικογένειά της εγκαθίσταται στην Αθήνα και η Έλλη συστήνει το πρώτο της εργαστήριο στην οδό Ερμού, όπου φωτογραφίζει πορτρέτα και θεματικές ενότητες κατ’ ιδίαν ή κατόπιν παραγγελίας από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Πρόσφυγας και η ίδια, απαθανάτισε με ζωντάνια πορτρέτα προσφύγων, αλλά και σημαντικών προσώπων της εποχής της, όπως ο Κωστής Παλαμάς και ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

Το σκάνδαλο με τις γυμνές φωτογραφίσεις και η παγκόσμια καταξίωση

nelly-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%84%ce%b7-%ce%bc%ce%b9%ce%ba%cf%81%ce%b1%cf%83%ce%b9%ce%b1%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%b1%cf%83%cf%84%cf%81%ce%bf%cf%86%ce%ae-%cf%83%cf%84%ce%b7%ce%bd2
Η ρωσίδα χορεύτρια Elizaveta “Lila” Nikolska στον Παρθενώνα. Αθήνα, Νοέμβριος 1930. Έλλη Σεραϊδάρη-Σουγιουλτζόγλου (Nelly’s) Πηγή: Μουσείο Μπενάκη

Ιδιαίτερη θέση στο έργο της κατέχουν οι γυμνές ή ημίγυμνες φωτογραφίσεις στην Ακρόπολη της Μόνα Πάεβα (Mona Paeva), πρώτης μπαλαρίνας της Opera Comique οι οποίες προκάλεσαν σκάνδαλο στην κοινωνία του μεσοπολέμου, όταν δημοσιεύθηκαν το 1929, στο γαλλικό περιοδικό Illustration.

Στη σειρά “Παραλληλισμοί” επιχειρεί να συγκρίνει προσωπογραφικά βοσκούς και χωριατοπούλες με κούρους και κόρες για να αποδείξει τη φυλετική συνέχεια των Ελλήνων.

Όταν το Υπουργείο Τύπου και Τουρισμού της δικτατορίας Μεταξά της αναθέτει το 1939 να διακοσμήσει με τις φωτογραφίες της το ελληνικό περίπτερο στη Διεθνή Έκθεση της Νέας Υόρκης, η Σεραϊδάρη επιλέγει και χρησιμοποιεί αυτές ακριβώς τις φωτογραφίες κάνοντας ένα γιγαντιαίο κολλάζ.

Παρά το γεγονός, ότι αρκετοί κριτικοί θεώρησαν τους παραλληλισμούς της αφελείς και αρκετοί τους συνέδεσαν με τη ναζιστική ιδεολογία της εποχής (το Τρίτο Ράιχ και ο “Τρίτος Ελληνικός Πολιτισμός” του Μεταξά), η ίδια η Nelly ήταν εξαιρετικά περήφανη γι’ αυτούς, και μάλιστα επιθυμούσε να τους εκδώσει σε αυτόνομο λεύκωμα.

Η Nelly ήταν εκείνη που φωτογράφισε τις Δελφικές γιορτές του Άγγελου Σικελιανού και της γυναίκας του Εύας Πάλμερ το 1927 και κατ’ αποκλειστικότητα το 1930, ενώ το 1936 μετέβη στο Βερολίνο για να φωτογραφίσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

nelly-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%84%ce%b7-%ce%bc%ce%b9%ce%ba%cf%81%ce%b1%cf%83%ce%b9%ce%b1%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%b1%cf%83%cf%84%cf%81%ce%bf%cf%86%ce%ae-%cf%83%cf%84%ce%b7%ce%bd4
Δελφικές Γιορτές, Ικέτιδες του Ευριπίδη. Δελφοί, 1930 Έλλη Σεραϊδάρη-Σουγιουλτζόγλου (Nelly’s) Πηγή: Μουσείο Μπενάκη

Φωτογραφίζοντας την οικοδόμηση της Νέας Υόρκης

Το ξέσπασμα του Β’ Π.Π. τη βρήκε στις ΗΠΑ, όπου έμεινε αναγκαστικά σχεδόν 27 χρόνια από το 1939 μέχρι το 1966.

«Η πόλη της Νέας Υόρκης έδωσε στη Nelly’s» κατά την Κατερίνα Κοσκινά «και τη δυνατότητα να καταγράψει σημαντικές στιγμές από την οικοδόμησή της και να αποτυπώσει στιγμιότυπα από την κίνηση των δρόμων και των πλατειών της.

nelly-%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%84%ce%b7-%ce%bc%ce%b9%ce%ba%cf%81%ce%b1%cf%83%ce%b9%ce%b1%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%b1%cf%83%cf%84%cf%81%ce%bf%cf%86%ce%ae-%cf%83%cf%84%ce%b7%ce%bd6
Νεοϋορκέζοι, από τη σειρά “Easter Parade” Νέα Υόρκη, 1953 Έλλη Σεραϊδάρη-Σουγιουλτζόγλου
Πηγή: Μουσείο Μπενάκη

Έτσι, με δύο σημαντικότατες φωτογραφικές σειρές, το “Easter Parade” και τους “Δρόμους”, κατέπληξε το νέο δάσκαλό της και απέδειξε ότι εκτός από το να εκτελεί παραγγελίες είναι σε θέση να δώσει μια νέα δυνατότητα ανάγνωσης της αρχιτεκτονικής».

Το 1949 ήλθε, για μικρό χρονικό διάστημα, στην Αθήνα και έφυγε πάλι για την Αμερική.

Το 1966, επιστρέφοντας οριστικά στην Ελλάδα, έμεινε με τον σύζυγό της Άγγελο Σεραϊδάρη στη Νέα Σμύρνη διαμορφώνοντας το διαμέρισμά της σε φωτογραφικό μουσείο. Το 1989 δημοσίευσε την αυτοβιογραφία της.

Δώρισε το μεγαλύτερο κομμάτι του έργου της στο Μουσείο Μπενάκη. Έχει τιμηθεί με το παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικα, με βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, ενώ εξέδωσε πολλά λευκώματα με φωτογραφίες της και παρουσίασε τα έργο της σε πολλές εκθέσεις.

Η Έλλη Σεραϊδάρη πέθανε στη Νέα Σμύρνη, στις 17 Αυγούστου του 1998.

Διαβάστε επίσης:

Βίκυ Μοσχολιού: Η αδημοσίευτη φωτογραφία από τον γάμο της με τον Μίμη Δομάζο

Θέατρο Λυκαβηττού: Ανοίγει ξανά μετά από 15 χρόνια με μια ιστορική συναυλία του Σταύρου Ξαρχάκου

Οι ταινίες της εβδομάδας: Απ’ όλα έχει το κινηματογραφικό μενού

Σχετικά Άρθρα
%ce%bd%ce%b1%cf%81%ce%ad%ce%ba-%cf%87%ce%b1%ce%ba%ce%bd%ce%b1%ce%b6%ce%b1%cf%81%ce%b9%ce%ac%ce%bd-%cf%84%ce%bf-%cf%84%ce%b1%ce%bb%ce%ad%ce%bd%cf%84%ce%bf-%ce%b7-%ce%b4%ce%b9%ce%b5%ce%b8%ce%bd%ce%ae0
Ναρέκ Χακναζαριάν: Το ταλέντο, η διεθνής αναγνώριση και η εμφάνιση του στην Ελλάδα
%ce%b5%cf%85-%ce%bb%cf%8c%ce%b3%ce%bf%cf%82-%ce%bc%ce%bf%cf%85%cf%83%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%85%cf%82-%ce%bb%ce%b1%ce%b2%cf%85%cf%81%ce%af%ce%bd%ce%b8%ce%bf%cf%85%cf%82-%cf%840
“Ευ-Λόγος Μουσική: Στους λαβυρίνθους της αγάπης”: Η μουσικός Κατερίνα Κτώνα στο Infowoman
%cf%83%cf%85%ce%bd%ce%ad%ce%bd%cf%84%ce%b5%cf%85%ce%be%ce%b7-%cf%84%ce%bf%cf%85-%cf%80%cf%81%cf%89%cf%84%ce%bf%cf%80%cf%8c%cf%81%ce%bf%cf%85-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b5%ce%bd%ce%b4%ce%bf%cf%83%ce%ba0
Συνέντευξη του πρωτοπόρου της ενδοσκοπικής καρδιοχειρουργικής καθηγητή Θ. Κωφίδη στο infowoman
%ce%b1%cf%80%cf%8c-%cf%84%ce%bf-normal-people-%cf%83%cf%84%ce%bf-conversations-with-friends-%ce%b7-%cf%83%ce%ac%ce%bb%ce%b9-%cf%81%ce%bf%cf%8d%ce%bd%ce%b5%cf%8b-%ce%b4%ce%b7%ce%bc%ce%b9%ce%bf%cf%8d0
Από το Normal People στο Conversations with Friends: Η Σάλι Ρούνεϋ δημιούργησε την ερωτική μυθοπλασία της εποχής μας
%cf%83%ce%bf%cf%86%ce%af%ce%b1-%ce%ba%ce%b1%ce%b6%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%b6%ce%b9%ce%ac%ce%bd-%cf%83%cf%84%ce%bf-infowoman-%ce%bf%ce%b9-%ce%bc%ce%b1%cf%8d%cf%81%ce%bf%ce%b9-%cf%80%ce%af%ce%bd0
Σοφία Καζαντζιάν στο infowoman: “Οι Μαύροι Πίνακες είμαστε ο Μάριος Ιορδάνου και εγώ”
annick-brofman-%cf%83%cf%84%ce%bf-infowoman-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%bf-%ce%b8%ce%b5%cf%81%ce%b1%cf%80%ce%b5%cf%85%cf%84%ce%b9%ce%ba%cf%8c-%cf%83%ce%b5%ce%bc%ce%b9%ce%bd%ce%ac%cf%81%ce%b9%ce%bf0
Annick Brofman στο infowoman για το Θεραπευτικό Σεμινάριο Όρασης που θα βελτιώσει την όρασή μας

Ακολουθήστε μας στο Google News
και ενημερωθείτε πρώτοι για τα νέα άρθρα του