100 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τη Μικρασιατική Καταστροφή και από την τραγωδία του ξεριζωμού των Ελλήνων. Συμπληρώνονται, όμως, και 23 χρόνια από την πρώτη φορά που ανέβηκε στο θέατρο, η “Αγγέλα Παπάζογλου” με την Άννα Βαγενά. Μία παράσταση-σταθμός που έχει γράψει τη δική της ιστορία στο ελληνικό θέατρο καθώς είναι η μακροβιότερη με τον ίδιο πρωταγωνιστή, αφού μετράει 23 χρόνια πορείας από το 1999 που πρωτοανέβηκε. Επίσης, ήταν η πρώτη θεατρική αναφορά στη Μικρασιατική Καταστροφή, στην προσφυγιά και τον ξεριζωμό.
Μιλάμε για έναν μεγάλο άθλο από την Άννα Βαγενά, διότι μόνο εύκολο δεν είναι τόσα χρόνια να παρουσιάζεις έναν τόσο απαιτητικό μονόλογο και μάλιστα με τέτοια επιτυχία και την ίδια δυναμική, όπως την πρώτη φορά. Μιλώντας, όμως, μαζί της καταλάβαμε γιατί τα έχει καταφέρει: η Αγγέλα Παπάζογλου είναι η Άννα Βαγενά.
Έχουν την ίδια αγωνιστικότητα, το πείσμα, την αγάπη για την πατρίδα, αλλά και αγάπη για τους συντρόφους τους. Και κυρίως, όπως η Αγγέλα, έτσι και η σπουδαία ηθοποιός, δεν μασάει τα λόγια της.
23 χρόνια μετά, η ιστορική παράσταση προσθέτει κι άλλες στάσεις στην περιοδεία της, ενώ μια ευχή της Άννας Βαγενά πραγματώνεται: Να συναντηθεί και πάλι με τη σπουδαία Αγγέλα Παπάζογλου στην επέτειο των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Με αφορμή την παράσταση, η σπουδαία ηθοποιός μίλησε στο Infowoman.gr.
Δεν είναι όλα αυτά αυτονόητα, γι αυτό είμαι ευγνώμων στη ζωή, στη φύση, στον Θεό, στον εαυτό μου που τα κατάφερα
23 χρόνια μετά, η ευχή σας πραγματοποιήθηκε και φέτος 100 χρόνια μετά τη μικρασιατική καταστροφή ανεβάζετε την Αγγέλα Παπάζογλου. Πώς νιώθετε γι’ αυτό; Το είχατε ποτέ φανταστεί;
Ήταν μια ευχή πριν 23 χρόνια που δεν ήμουν σίγουρη ότι θα πραγματοποιηθεί. Είμαι ευτυχής που πραγματοποιήθηκε. Δεν ήμουν σίγουρη ότι θα είχε επιτυχία η παράσταση. Είναι δύσκολη, μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για έναν μονόλογο 1,5 ώρα. Πρέπει όλα αυτά τα χρόνια να είσαι σε καλή φυσική κατάσταση, σε καλή πνευματική κατάσταση. Δεν είναι όλα αυτά αυτονόητα, γι αυτό είμαι ευγνώμων στη ζωή, στη φύση, στον Θεό, στον εαυτό μου που τα κατάφερα.
Η παράσταση είναι η μακροβιότερη στο ελληνικό θέατρο με την ίδια πρωταγωνίστρια. Έχετε ταξιδέψει σε πολλά μέρη κ εκτός Ελλάδος και παντού γνωρίζει επιτυχία. Τι είναι αυτό που την έχει κάνει τόσο ξεχωριστή;
Νομίζω είναι δύο πράγματα. Το πρώτο και η βάση – εν αρχή είναι ο λόγος – το κείμενο. Αυτό το συγκλονιστικό κείμενο που είναι αφήγηση. Δεν κάθισε δηλαδή ένας συγγραφέας και έγραψε μυθοπλασία. Είναι αφήγηση της ζωής της Αγγέλας Παπάζογλου που είναι ένα πραγματικό πρόσωπο. Αφηγείται όλα όσα βίωσε. Είναι απλός λόγος, λαϊκός όπως μιλάει ο απλός κόσμος. Είναι προφορικός λόγος. Αυτό έχει μια τεράστια δύναμη, είναι πάνω από κάθε λογοτεχνικό κείμενο που έχω διαβάσει. Και δεν υποτιμώ τα λογοτεχνικά κείμενα. Αλλά η δύναμη του προφορικού λόγου, του απλού ανθρώπου, είναι τεράστια. Και μάλιστα όταν είναι βιωματική, όπως αυτή της Αγγέλας. Το πρώτο στοιχείο, λοιπόν, είναι το δυνατό κείμενο.
Το άλλο στοιχείο – θα μου επιτρέψετε – είναι ίσως η δική μου η ερμηνεία. Γιατί κανένα κείμενο δε μπορεί να υπάρξει – όσο δυνατό και αν είναι – αν δεν υποστηριχθεί από τον ηθοποιό με την ίδια δύναμη.
Ειδικά, όταν πρόκειται για έναν μονόλογο που είναι όλο πάνω στον πρωταγωνιστή. Και κακά τα ψέματα, ο πρωταγωνιστής είναι αυτός που ή θα “κάψει” την παράσταση ή θα την αναδείξει.
Ακριβώς. Δεν έχει κάποιο δεκανίκι. Είναι μόνος. Είναι ενώπιος ενωπίω στον μονόλογο ο πρωταγωνιστής.
Έχω επηρεαστεί από την προσωπικότητα της Αγγέλας
Μιλήστε μας λίγο για τη ζωή της Αγγέλας Παπάζογλου. Πώς ήταν ως προσωπικότητα;
Η Αγγέλα γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Σμύρνη από όπου έφυγε το ’22 ως πρόσφυγας. Πιο πριν τραγουδούσε. Πρέπει να ήταν γύρω στα 20 όταν έφυγε από τη Σμύρνη. Ήταν τραγουδίστρια σε μια μεγάλη μπιραρία στην παραλία της Σμύρνης που μάλιστα – όπως λέει η Αγγέλα στις αφηγήσεις της – είχαν γεννήτριες και φώτιζαν όλα τα μαγαζιά τους. Φανταστείτε πόσο προχωρημένοι ήταν τότε στη Σμύρνη, πολιτιστικά και κοινωνικά οι Έλληνες. Γεννήθηκε, λοιπόν, και μεγάλωσε στη Σμύρνη. Γνώρισε την ομορφιά της κοσμοπολίτικης πόλης και την καταστροφή της, τον κατατρεγμό. Περιγράφει εξαιρετικά αυτά τα γεγονότα στο κείμενο της.
Ήρθε πρόσφυγας στην Ελλάδα, μαζί με 1, 5 εκατ. κόσμο που ξεριζώθηκε τότε από τη Μικρά Ασία, Έλληνες. Μετά περιγράφει τη δυσκολία της προσαρμογής, την απογοήτευση που πήραν αυτοί οι Έλληνες, οι οποίοι αγαπούσαν πάρα πολύ την Ελλάδα. Ξυπνούσαν και κοιμόντουσαν με το όνειρο της Ελλάδας, της πατρίδας. Και όταν ήρθαν εδώ, δε βρήκαν αυτό που περίμεναν. Το αντίθετο, τους αντιμετώπισαν πάρα πολύ άσχημα. Θα έλεγα όπως αντιμετωπίζουμε σήμερα τους πρόσφυγες άλλων χωρών. Παρ’ όλα αυτά πάλεψαν, δούλεψαν, προσαρμόστηκαν.
Η Αγγέλα εδώ παντρεύτηκε με τον Βαγγέλη Παπάζογλου, τον σπουδαίο ρεμπέτη, συνθέτη και τραγουδιστή ρεμπέτικου. Η Αγγέλα είχε ένα πρόβλημα με τα μάτια της. Άρχισε και τυφλωνόταν σιγά σιγά. Σταμάτησε να τραγουδάει από τα μαγαζιά. Ο Βαγγέλης πέθανε στην Κατοχή από την πείνα – περιγράφει και την Κατοχή συγκλονιστικά, τις εκτελέσεις και τις θηριωδίες των Γερμανών. Συνέχισε μόνη της. Είχε τον γιο της, τον Γιώργη ο οποίος ήταν υιοθετημένος, αλλά τον λάτρευε και τη λάτρεψε.
Ζούσαν στην Κοκκινιά και όταν μεγάλωσε και η Αγγέλα ήταν ήδη τυφλή συνέχεια του έλεγε για τη ζωή της, τις αναμνήσεις της – ίσως αυτοί οι άνθρωποι όταν χάνουν την όρασή τους να έχουν περισσότερο ανάγκη να αφηγούνται, να γυρίζουν στο παρελθόν. Ο Γιώργης τα κατέγραψε όλα αυτά σε ένα κασετόφωνό της εποχής και όταν πέθανε η μητέρα του, τα εξέδωσε αντί για μνημόσυνο στη μνήμη της. Πρόκειται για ένα βιβλίο κάπως αυτοσχέδιο με όλες αυτές τις αναμνήσεις και πάνω σε αυτές τις αφηγήσεις στηρίχτηκε ο Λάμπρος Λιάβας, ο οποίος είχε το κείμενο και είχα την τύχη να σκεφτεί πως εγώ μπορώ να ερμηνεύσω την Αγγέλα και κάναμε αυτή την παράσταση πριν 23 χρόνια.
Ήταν μια πολύ δυνατή προσωπικότητα. Ήταν μια γυναίκα με απίστευτη δύναμη ψυχής. Τυφλώθηκε και παρ’ όλα αυτά δεν το έβαλε ποτέ κάτω, πάλεψε μέχρι την τελευταία στιγμή της ζωής της. Με μεγάλη αγάπη, αγνή αγάπη για την πατρίδα. Με τεράστια αγάπη για τον άντρα της, συντροφικότητα. Περιγράφει μια συγκλονιστική στιγμή στο βιβλίο όπου ο Βαγγέλης όπως σας είπα, πέθανε στην Κατοχή και η ίδια, επειδή τότε δεν είχαν τη δυνατότητα να τους θάψουνε, περπάτησε με τα πόδια από την Κοκκινιά στον Πειραιά με μια φίλη της που την οδηγούσε γιατί δεν μπορούσε καθώς ήταν τυφλή πήγε για να αγοράσει φέρετρο και το κουβάλησε στην πλάτη της. Σκεφτείτε τώρα την εικόνα μια τυφλή γυναίκα να κουβαλάει ένα φέρετρο στην πλάτη της με τα πόδια από τον Πειραιά στην Κοκκινιά για να θάψει τον άντρα της. με τιμή. Αυτό και μόνο τα περιγράφει όλα για την προσωπικότητα της Αγγέλας.
Εσείς έχετε κοινά στοιχεία με την Αγγέλα Παπάζογλου; Μετά από 23 χρόνια, είναι ένα κομμάτι του εαυτού σας;
Μεγάλο κομμάτι. Έχω επηρεαστεί από την προσωπικότητα της. Αλλά νομίζω ότι έχουμε και κοινά στοιχεία, γι αυτό και μπορώ και την αποδίδω. Έχω κι εγώ αυτή την αγωνιστικότητα, το πείσμα, την αγάπη για την πατρίδα, την αγάπη για τον σύντροφό μου. Κι επίσης, όπως και η Αγγέλα δε μασάω τα λόγια μου. Η Αγγέλα ήταν ακριβοδίκαιη. Έλεγε για όλους τα καλά και τα κακά. Ένα άλλο στοιχείο που μου ταιριάζει και το είχε η Αγγέλα, το έχω κι εγώ, είναι η χαρά για τη ζωή. Δεν ήταν μεμψίμοιρη. Κάθε πρωί ξεκίναγε τη ζωή με κέφι και δύναμη. Και το χιούμορ το αστείρευτο. Αυτά είναι και δικά μου στοιχεία και τα εκτιμώ ιδιαίτερα στους ανθρώπους και στην Αγγέλα.
Το ενωμένοι δεν το πολύ έχουμε. Αλλά τι να κάνουμε, αυτοί είμαστε, με τα καλά μας και τα κακά μας
Διαβάζω πως η Αγγέλα έλεγε συχνά «Μην ξεχνάς, είναι αμαρτία να ξεχνάς». Ως λαός, πιστεύετε πως ξεχνάμε; Μαθαίνουμε από τα λάθη του παρελθόντος ή τα επαναλαμβάνουμε;
Είμαστε ένας ιδιόμορφος λαός. Δεν μας πιάνεις εύκολα. Η αλήθεια είναι ότι έχουμε στιγμές στην ιστορία μας πολύ μεγάλες, πολύ σημαντικές όπως ήταν η Εθνική Αντίσταση, το ΌΧΙ. Θα έλεγε κανείς πως τώρα είναι μια εποχή απογοητευτική για το ήθος μας. Όμως πιστεύω ότι στα πολύ δύσκολα – αυτό είναι στο dna μας – θα ξαναβρούμε το ύψος και το ήθος αυτό που χαρακτηρίζει τους Έλληνες.
Θα πρέπει να βρεθούμε στα πολύ δύσκολα για να το δείξουμε; Γιατί ως λαός δεν το δείχνουμε πριν;
Αυτή είναι η ιδιομορφία μας. Τι να κάνουμε.
Τουλάχιστον, στα δύσκολα να είμαστε ενωμένοι
Το ενωμένοι δεν το πολύ έχουμε, το λέει και η Αγγέλα αυτό. Αλλά τι να κάνουμε, αυτοί είμαστε, με τα καλά μας και τα κακά μας. Είμαστε ένας λαός με έντονο θυμικό, με έντονο ψυχισμό. Δεν μπαίνουμε εύκολα σε καλούπια. Τουλάχιστον ας κρατήσουμε και ας φροντίσουμε εμείς οι παλιότεροι για τους νεότερους, τη μνήμη. Να μη χαθούνε όλα. Αυτό που λέει και η Αγγέλα.
Την ιστορία μας…
Την ιστορία μας, τη μνήμη μας, τις αξίες μας … Ας τα μεταφυτεύσουν οι παλιότεροι στους νεότερους.
100 χρόνια μετά κι δυστυχώς, υπάρχουν ακόμη πρόσφυγες. Πώς βλέπετε το προσφυγικό σήμερα;
Δυστυχώς, η ιστορία είναι σκληρή κι επαναλαμβάνεται. Μπορεί να μην είναι ο πόλεμος στη Μικρά Ασία, είναι ο πόλεμος στην Ουκρανία, στη Συρία, είναι οι πόλεμοι συνέχεια στη Μέση Ανατολή που δημιουργούν συνεχώς προσφυγικά κύματα. Και δεν είναι μόνο ο πόλεμος. Είναι και ο οικονομικός πόλεμος που αναγκάζει τους ανθρώπους να ξεριζώνονται από τις πατρίδες τους και για οικονομικούς λόγους. Δεν είναι απλό αυτό. Δεν είναι εύκολο. Δυστυχώς και στο σημείο αυτό ξεχνάμε, ξεχωρίζουμε. Λέμε αυτοί ήταν Έλληνες… Μα και αυτοί που έρχονται είναι άνθρωποι. Ας είναι Σύριοι ή άλλης εθνότητας και άλλου χρώματος άνθρωποι. Αυτό είναι νομίζω ένα πολύ άσχημο σημείο στη συμπεριφορά του Έλληνα: να ξεχωρίζει τον πόνο από το χρώμα ή την εθνότητα.
Αυτό είναι αλήθεια πως το είδαμε με τους Ουκρανούς πρόσφυγες τι αντιμετώπιση είχαν σε σχέση με τους Σύριους πρόσφυγες
Ναι, γιατί οι Ουκρανοί είναι ξανθοί και Ευρωπαίοι. Δεν είναι σκουρόχρωμοι. Αυτά είναι πολύ απογοητευτικά, δυσάρεστα. Είναι αυτά που λέγαμε για τα άσχημα της φυλής μας. Από την άλλη, δεν είναι όλοι έτσι. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν άλλη συμπεριφορά.
Και σήμερα υπάρχουν εξαιρετικοί ηθοποιοί, νέα παιδιά και συγκροτημένα
Πριν λίγες μέρες έφυγαν από τη ζωή δύο σπουδαίοι ηθοποιοί, η Ειρήνη Παππά, ο Κώστας Καζάκος και η Μάρθα Καραγιάννη. Κι αναρωτιέμαι, όταν φεύγουν μεγάλοι καλλιτέχνες, το κενό που αφήνουν πίσω τους αναπληρώνεται; Το κενό του Λουκιανού Κηλαϊδόνη δεν αναπληρώθηκε. Έτσι, δεν είναι;
Του Λουκιανού δεν αναπληρώθηκε για εμάς, την οικογένειά του και για πολύ κόσμο.
Και για τον πολιτισμό…
Και για τον πολιτισμό. Εγώ πιστεύω ότι θα βγαίνουνε και άλλοι άνθρωποι. Αλίμονο, κάθε εποχή γεννά τους δικούς της καλλιτέχνες και σημαντικούς. Αλίμονο, γιατί τότε θα είχαμε μείνει στην Παξινού, στον Μινωτή, μιλάω για τους πρόσφατους του παρελθόντος. Πιστεύω ότι υπάρχουν και σήμερα σπουδαίοι ηθοποιοί.
Έχουν, όμως τον λόγο και το εκτόπισμα των παλαιότερων;
Ας μην υπερβάλλουμε πάντα. Έχουνε. Ξέρετε, το παρελθόν και ο θάνατος μυθοποιούν λίγο. Καταλαβαίνετε τι θέλω να πω. Και σήμερα υπάρχουν εξαιρετικοί ηθοποιοί, νέα παιδιά και συγκροτημένα. Και παλαιότερα στη δική μου γενιά και στις ενδιάμεσες γενιές και με έντονη προσωπικότητα. Σήμερα, τα παιδιά είναι και πιο μορφωμένα, πιο καλλιεργημένα. Θα έρθει η στιγμή που αυτά θα γίνουν οι μύθοι μετά από πολλά χρόνια, όπως γίνεται με αυτούς που φεύγουν. Εγώ πιστεύω στη ροή και στη συνέχεια. Αλίμονο Αλλιώς θα είχαμε μείνει στους καλλιτέχνες της Αναγέννησης .
Από την απάντησή σας, καταλαβαίνω πως είστε ένας άνθρωπος που στηρίζει τη νέα γενιά, δίνει χώρο, χρόνο κι εμπιστοσύνη στους νεότερους καλλιτέχνες.
Βέβαια, αυτή είναι και η ομορφιά της ζωής που συνεχίζεται. Σαν τη φύση. Κάθε άνοιξη αναγεννιέται και κάθε χειμώνα ξεκουράζεται. Κι άντε πάλι, Αέναος κύκλος.
Έχω τρία μικρά εγγόνια που μεγαλώνουν δίπλα μου και που ελπίζω κι εύχομαι η ζωή να είναι καλύτερη γι΄ αυτά
Την απώλεια του συζύγου σας πώς τη διαχειρίζεστε; Ο χρόνος είναι όπως λένε, ο καλύτερος γιατρός;
Σίγουρα ισχύει για τον πρώτο καιρό, με τον έντονο πόνο, τον αψύ, τον δυνατό. Ο χρόνος είναι βάλσαμο, είναι γιατρός. Όμως η αίσθηση η γενικότερη, της απώλειας, υπάρχει και θα υπάρχει όσο ζω. Αλλά χωρίς μεμψιμοιρία. Με την αποδοχή ότι υπάρχει ο πόνος, αλλά η ζωή συνεχίζεται όπως σου είπα και πριν. Έχω μια εξαιρετική οικογένεια, μία θαυμάσια δουλειά, έχω και την ενασχόλησή μου με την πολιτική που για εμένα δεν είναι πολιτική. Είναι αυτά που πιστεύω, οι αρχές μου, τα ιδανικά μου, τα υπηρετώ όσο μπορώ καλύτερα. Έχω τρία θαυμάσια εγγόνια, γεμίζει η ζωή μου συνεχώς. Δεν έχω κανένα παράπονο
Στα δικά μου τα μάτια είστε μια ρομαντική πολιτικός, επειδή σας παρακολουθώ και με τη στάση σας τότε στα μνημόνια και κατόπιν. Είστε ρομαντική και όχι επαγγελματίας, όπως πολλοί συνάδελφοί σας στη Βουλή. Τι γεύση σας έχει αφήσει η μέχρι τώρα εμπειρία σας στην πολιτική;
Σας ευχαριστώ για τον χαρακτηρισμό. Με τιμά. Ευτυχώς, μετά από 7,5 χρόνια που είμαι βουλευτής έχω ακόμη αυτόν τον ρομαντισμό, που περιγράψατε. Τον διατηρώ κι έτσι με αυτόν προχωρώ με την διαφορετικότητά μου, δίχως να έχω τον επαγγελματισμό που λέγατε. Αλλά ως προς την ουσία του πράγματος, δουλεύω ως βουλευτής, αντιμετωπίζω τα προβλήματα του κόσμου με σοβαρότητα, προσπαθώ να τα αντιμετωπίσω και να βοηθήσω να λυθούν όταν με εμπιστεύονται οι άνθρωποι. Τα αντιμετωπίζω με μεγάλο επαγγελματισμό σε αυτόν τον τομέα. Τον επαγγελματισμό ως προς το περίβλημα, αυτόν τον έχουν οι άλλοι. Αυτό δεν με ενδιαφέρει και δεν με αφορά. Είναι αυτό που λέγαμε και πριν. Αυτή είμαι.
Τι σας εμπνέει αισιοδοξία και ελπίδα για το μέλλον;
Ο ήλιος ανατέλλει κάθε μέρα και κάποιες μέρες είναι πολύ όμορφες και λαμπερές. Και ότι έχω τρία μικρά εγγόνια που μεγαλώνουν δίπλα μου και που ελπίζω κι εύχομαι η ζωή να είναι καλύτερη γι΄ αυτά..
Μια όμορφη ιστορία….
Λίγο πριν κλείσουμε την όμορφη κουβέντα που είχαμε, η Άννα Βαγενά μάς διηγήθηκε – και μας συγκίνησε πολύ – μια συνάντηση που είχε πρόσφατα με μια ηλικιωμένη γιαγιά στο χωριό της, φίλη της μητέρας της.
“Πρόσφατα, συνάντησα στο χωριό στη Θεσσαλία μια πολύ ηλικιωμένη κυρία, 92 ετών. Ήταν φίλη της μητέρας μου. Την είδα, χάρηκα, της μίλησα και της λέω: μπράβο μπράβο μια χαρά πας – γιατί την είδα περπατούσε με το μπαστουνάκι -. Και μου λέει: άκου να σου πω Άννα, είμαι 92 χρονών. Θέλω να ζήσω άλλα δύο, τρία χρόνια ακόμη γιατί με τη σύνταξή μου σπουδάζω τα εγγόνια μου. Αυτό τα λέει όλα..”.
Και αυτό είναι το καλύτερο κλείσιμο για μια συνέντευξη που μας ταξίδεψε πίσω στον χρόνο, που μας υπενθύμισε τα σημαντικά της ζωής, με τα οποία πρέπει να πορευόμαστε και να μην ξεχνάμε. Γιατί, όπως λέει και το motto της παράστασης… «Μην ξεχνάς, είναι αμαρτία να ξεχνάς»!
Επόμενες στάσεις περιοδείας
Παρασκευή 7 Οκτωβρίου, στον Βύρωνα, στο Θέατρο Βράχων «Άννα Συνοδινού», σε συνεργασία με τον Δήμο Βύρωνα. Ώρα έναρξης: 20:00. Είσοδος ελεύθερη.
20, 27 Οκτωβρίου και 3 Νοεμβρίου στο θέατρο Μεταξουργείο. Ώρα έναρξης: 20.00.
Σάββατο 19 και 20 Νοεμβρίου στη Θεσσαλονίκη, στο Θέατρο ΑΜΑΛΙΑ Ώρα έναρξης: 21:00
Διαβάστε επίσης
Η κόρη της Τζένης Βάνου μιλά στο Infowoman.gr για την κακοποίηση της μητέρας της από τον πατέρα της
Σχετικά Άρθρα
Google News