Η μεσογειακή διατροφή είναι ένα μεγάλο ψέμα και έχει πεθάνει. Αυτό αποφαίνεται το Politico που, σε εκτενές δημοσίευμά του, εξετάζει πώς ενώ οι ιταλικές πρώτες ύλες στις οποίες βασίζεται η κουζίνα της Ιταλίας θεωρούνται από τις υγιεινότερες στον κόσμο, η χώρα έχει τόσο αυξημένα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας.
Το άρθρο υπογράφει ο Αλεσάντρο Φορντ ο οποίος συναντήθηκε με τον πρόεδρο της Διεθνούς Ακαδημίας Μεσογειακής Διατροφής, Αντόνιο Μοντουόρο. “Η κουζίνα αυτή χρονολογείται εδώ και χιλιετίες” είπε στο Politico ο Μοντουόρο και εξήγησε ότι “όλα αυτά είναι μέρος του τρόπου ζωής που συνδέεται με τη μεσογειακή διατροφή”. Για το Politico όμως είναι “μια ωραία ιστορία με υπέροχα καρυκεύματα” για την οποία λέει ότι “το μόνο πρόβλημα είναι ότι δεν είναι αλήθεια”. Και εξηγεί ότι “πενήντα χρόνια από τότε που επινοήθηκε ο όρος από τον Αμερικανό φυσιολόγο Άνσελ Κιζ, και μιάμιση δεκαετία αφότου η UNESCO τον αναγνώρισε ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά της ανθρωπότητας, η μεσογειακή διατροφή έχει γίνει ένα συνονθύλευμα από υπερβολές, μισές αλήθειες και μεγάλα λόγια για πολιτικούς και εμπορικούς σκοπούς”.
Το δημοσίευμα εστιάζει στις “αντιδράσεις κατά της Πράσινης Συμφωνίας και του αγροτικού προστατευτισμού που σκληραίνει σε όλη την Ευρώπη” και εξηγεί ότι “πολιτικοί και λόμπι του Νότου χρησιμοποιούν μια σειρά από “συνταγές και συστατικά” για να φρενάρουν την Ευρωπαϊκή Ένωση που σχεδιάζει την εφαρμογή φιλελεύθερων κλιματικών και εμπορικών πολιτικών, ενώ ενισχύονται οι κερδοφόρες, και συχνά ανθυγιεινές, εξαγωγές στην Αμερική και Ασία”.
Το δημοσίευμα στρέφεται κατά των πολιτικών της Τζόρτζια Μελόνι που όπως λέει αν και “οι Ιταλοί πολιτικοί ήταν πάντα ευαίσθητοι με τα τρόφιμα, η Ιταλίδα πρωθυπουργός όμως οδήγησε την κατάσταση σε νέα άκρα, επιδιώκοντας μια βεντέτα με τις Βρυξέλλες ενάντια στις προσπάθειες μείωσης της κατανάλωσης κρέατος, τις πολιτικές για τη μείωση της κατανάλωσης του αλκοόλ και της εφαρμογής κοινής διατροφικής ετικέτας στο μπροστινό μέρος της συσκευασίας για όλα τα τρόφιμα στην ΕΕ”.
Το Poltico την κατακεραυνώνει και λέει “η εκπρόσωπος της δεξιάς ισχυρίζεται ασταμάτητα ότι αυτά τα μέτρα στιγματίζουν τις προγονικές διατροφικές παραδόσεις της Ιταλίας και έχει πυροδοτήσει μια γαστρονομική φρενίτιδα για να διευρύνει την υποστήριξη για το κόμμα της, Τα Αδέλφια της Ιταλίας. Αυτή η στάση της Μελόνι έχει ως αποτέλεσμα, η δημόσια υγεία να υποφέρει στην Ιταλία”.
Τι εννοεί το Politico; Ότι η Ιταλία παλεύει με ένα από τα υψηλότερα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας στην ΕΕ. Το ένα δέκατο των πολιτών πίνουν αλκοόλ καθημερινά και η υπερκατανάλωση αλατιού είναι μεγαλύτερη από ό,τι στη Γαλλία, την Ισπανία και την Ελλάδα μαζί, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών.
Ο Αλεσάντρο Φορντ καλεί τους αναγνώστες του να κάνουν μία σύγκριση της ιταλικής διατροφής με την αρχική ιδέα της μεσογειακής διατροφής και λέει “θα φτάσετε σε μια αναπόφευκτη αλήθεια: Η μεσογειακή διατροφή είναι νεκρή. Γιατί λοιπόν συνεχίζουμε να ακούμε για αυτή;”
Από την cucina povera στην cucina commerciale
Στο δημοσίευμα γίνεται μια σύντομη επισκόπηση του πώς γεννήθηκε η μεσογειακή διατροφή και γίνεται αναφορά σε δύο ανταγωνιστικές θεωρίες. Και οι δύο θεωρίες ξεκινούν με τον Άνσελ Κιζ, Αμερικανό βιολόγο και φυσιολόγο, ο οποίος από τη δεκαετία του 1930 ανέπτυξε ένα σύστημα για τις προμήθειες των αμερικανικών στρατευμάτων καθώς οι ΗΠΑ έμπαιναν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το περίφημο “Ration K”. Τι ήταν αυτό; Ένα πακέτο που περιελάμβανε λουκάνικα, κονσέρβες, σοκολάτες που δεν ήταν καθόλου υγιεινά τρόφιμα καθώς ήταν “μέσα στα λιπαρά” με αποτέλεσμα να “σκοτώνουν σωρηδόν τους άνδρες της μεσαίας τάξης”.
Ο Κιζ, σε συνεργασία με τη χημικό σύζυγό του, Μάργκαρετ Κιζ, κατάλαβαν ότι η διατροφή με πολλά κορεσμένα λίπη προκαλούσε πολλά προβλήματα υγείας. Το 1951 αποφάσισαν να ταξιδέψουν στη νότια Ιταλία για να βρουν αποδείξεις για κάτι που τους είχε πει ένας Ιταλός συνάδελφός τους. Αυτό που τους είχε πει ήταν ότι οι Ναπολιτάνοι της εργατικής τάξης σπάνια υπέφεραν από καρδιακά επεισόδια και γενικά, ζούσαν περισσότερα από ό,τι τα στελέχη εταιρειών στη Μινεσότα. Στην Ιταλία, το ζεύγος Κιζ έκανε μετρήσεις στη χοληστερίνη των ντόπιων. Και βρήκε ότι τα επίπεδα ήταν πολύ χαμηλότερα ωστόσο, οι Αμερικανοί επιστήμονες δεν βρήκαν αιτιώδη συνάφεια και έτσι, ξεκίνησαν μία πιλοτική έρευνα στη Νικοτέρα, μία ηλιόλουστη παραθαλάσσια πόλη στην άκρη της Ιταλίας. Στην έρευνά τους πήραν μέρος τα μέλη 35 οικογενειών που επί τρία χρόνια έδιναν αίμα στους Αμερικανούς οι οποίοι τους έκαναν μετρήσεις του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) ενώ τους αιφνιδίαζαν για να δουν τι έτρωγαν και πόσο. Αυτό που διαπίστωσαν ήταν ότι οι Ιταλοί της εποχής τρέφονταν με τη λεγόμενη “cucina povera” (η διατροφή των αγροτικών πληθυσμών). Ό,τι έτρωγαν ήταν ντόπιο και βιολογικό, ενώ τα πιάτα που μαγείρευαν είχαν τις ρίζες τους σε παραδοσιακές συνταγές.
Τα αποτελέσματα της έρευνας του Κιζ ήταν απίστευτα. Εκτός από σπάνια περιστατικά στεφανιαίας νόσου, το πείραμα βρήκε ελάχιστους καρκίνους ή εκφυλιστικές ασθένειες. Σε συνέχεια των ευρημάτων στην Ιταλία, οι Αμερικανοί επιστήμονες οργάνωσαν τη “Μελέτη Επτά Χωρών”, τη μεγαλύτερη επιδημιολογική έρευνα στην ιστορία, που εκτείνεται σε 12.000 άνδρες σε τρεις ηπείρους.
Τα ευρήματά τους, οι δημοσιεύσεις και τα βιβλία τους, μετέτρεψαν τους Κιζ σε διασημότητες. Σύντομα, εκτός από τα επιστημονικά εγχειρίδια, άρχισαν να γράφουν βιβλία μαγειρικής που έγιναν μπεστ σέλερ. Για παράδειγμα, όπως σημειώνει το Politico, το “How to Eat Well and Stay Well the Mediterranean Way” κυκλοφόρησε το 1975 και έγινε ανάρπαστο και έπεισε τους Αμερικανούς ότι η dolce vita των Ιταλών οφείλεται στη διατροφή τους. Το δημοσίευμα σημειώνει ότι μετά τη μεγάλη διάδοση αυτού του τρόπου διατροφής, παρατηρήθηκε μείωση στα καρδιακά επεισόδια, και μεγάλη εξοικονόμηση για τα συστήματα υγείας.
Μισό αιώνα μετά, το Politico υπογραμμίζει ότι υπάρχουν δύο θεωρίες για το τι πραγματικά ανακάλυψαν οι Κιζ. Η μία θεωρία υποστηρίζει ότι οι Αμερικανοί επιστήμονες ανακάλυψαν όντως μια θρεπτική διατροφή, βασισμένη κυρίως σε φρούτα και λαχανικά και έφτιαξαν τη διατροφική πυραμίδα που όλοι γνωρίζουμε από παιδιά. Σύμφωνα με τα στοιχεία τους, οι νεαροί άνδρες στην Ιταλία έπαιρναν το ένα τρίτο της ημερήσιας πρόσληψης σε δημητριακά, το ένα τρίτο σε φρούτα και λαχανικά, το ένα πέμπτο σε κρασί και το ένα δέκατο σε ζωικές πρωτεΐνες και ελαιόλαδο. Η ζάχαρη και το αλάτι ήταν αμελητέα. Είναι η κυρίαρχη ερμηνεία και αυτή στην οποία βασίζονται οι σύγχρονοι διατροφολόγοι όταν ισχυρίζονται ότι η μεσογειακή διατροφή είναι η πιο υγιεινή στον κόσμο.
Υπάρχει όμως και μια άλλη εκδοχή που λέει ότι στην πραγματικότητα, “οι Ιταλοί δεν έχουν ακολουθήσει ποτέ τη μεσογειακή διατροφή”. Αυτό υποστηρίζει ο Αλμπέρτο Γκράντι, συγγραφέας του βιβλίου “Italian Food Don’t Exist” και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πάρμα. Ο Ιταλός πανεπιστημιακός λέει ότι όλη η σκέψη των Κιζ ήταν να προτείνουν ένα μοντέλο διατροφής στους Αμερικανούς ώστε να τρώνε καλύτερα. Και τονίζει ότι η μεσογειακή διατροφή δεν ανακαλύφθηκε αλλά εφευρέθηκε. Το δικό του επιχείρημα είναι ότι οι κάτοικοι της Νικοτέρας της δεκεατίας του ’50 δεν έτρωγαν φρούτα και λαχανικά σε μικρές ποσότητες καθώς και λίγες πρωτεΐνες από επιλογή, αλλά επειδή υπέφεραν από πείνα. Μάλιστα, τονίζει ότι “είναι προσβλητικό για τους προγόνους του. Απλώς, πεινούσαν”. Στην Ιταλία, η θεωρία του Γκράντι δεν έχει πολλούς οπαδούς, όπως σημειώνει το Politico.
Παρουσιάζοντας όμως τα συμπεράσματά του, το ευρωπαϊκό ΜΜΕ αναφέρει ότι “ενώ η μεσογειακή διατροφή μπορεί να υπερέχει σε σχέση με άλλες, οι ρίζες της βυθίζονται στο μυστήριο. Και για πολλούς, αυτό είναι βολικό, καθώς αυτή η ασάφεια ήταν ζωτικής σημασίας για τη μετατροπή της φτωχικής αγροτικής μαγειρικής της Νικοτέρα στα μέσα του αιώνα στην κομψή μάρκα μαζικού μάρκετινγκ που γνωρίζουμε σήμερα ως μεσογειακή διατροφή”, δηλαδή σε μια cucina commeciale.
Πηγή: https://www.thetoc.gr/
Διαβάστε επίσης
Perfetta: Ένα τολμηρό έργο για τη σύγχρονη γυναίκα
Η Μεγάλη Χίμαιρα: Φωτογραφίες από τα γυρίσματα της σειράς στο κέντρο της Αθήνας
Σχετικά Άρθρα
Google News