H Θεατρική Ομάδα Κωφών «Τρελά Χρώματα», παρουσιάζει την παράσταση «Κατάσταση Πολιορκίας» του νομπελίστα συγγραφέα Αλμπέρ Καμύ στο Θέατρο Άβατον.
Η Ελλη Μερκούρη, μια σημαντική Ελληνίδα σκηνοθέτιδα, γνωστή για το έργο της στον θεατρικό και καλλιτεχνικό χώρο, έχει ασχοληθεί με την σκηνοθεσία παραστάσεων που συνδυάζουν παραδοσιακά και σύγχρονα στοιχεία, εξερευνώντας ανθρώπινα ζητήματα και κοινωνικά θέματα.
Είναι γνωστή για τη δουλειά της με ομάδες ηθοποιών με αναπηρία, όπως η Θεατρική Ομάδα Κωφών «Τρελά Χρώματα», όπου συνδυάζει διαφορετικές μορφές τέχνης και γλώσσας (Ελληνική Νοηματική Γλώσσα και προφορικός λόγος), δημιουργώντας μια μοναδική θεατρική εμπειρία που ενσωματώνει την προσβασιμότητα και τη συμπερίληψη. Μέσα από την προσέγγισή της, η Μερκούρη έχει αναδείξει την ανάγκη για ένα θέατρο που να είναι ανοιχτό και προσβάσιμο για όλους, ανεξαρτήτως των διαφορετικών αναγκών του κοινού.
Ποιες είναι οι βασικές θεματικές και καλλιτεχνικές αρχές που καθοδηγούν τη σκηνοθετική σας προσέγγιση;
Οι βασικές ιδέες και δημιουργικές αποφάσεις που διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο δημιουργώ παραστάσεις συνδέονται σαφέστατα με μηνύματα ή ζητήματα που επιθυμώ να εστιάσω και να μεταδώσω. Συνήθως, διερευνώ ζητήματα που απασχολούν τον άνθρωπο, όπως η αγάπη, η απώλεια, η δικαιοσύνη, η ταυτότητα ή η εξουσία. Θεωρώ ότι τέτοιου είδους θέματα, καθοδηγούν τον τρόπο με τον οποίο δομούν την αφήγηση, τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσονται οι χαρακτήρες και τον τρόπο με τον οποίο οι θεατές πρόκειται να εμπλακούν με την ιστορία. Όσον αφορά στις καλλιτεχνικές επιλογές, περιλαμβάνουν σίγουρα διαφορετικούς πολιτισμούς και εποχές, παράγοντες που παρέχουν τη δυνατότητα διερεύνησης είτε μέσω της ενασχόλησης με διαφορετικά θεατρικά είδη, είτε μέσω εναλλακτικών εκφραστικών τρόπων ή είτε μέσω εναλλαγών σκηνικού σχεδιασμού και ρυθμού. Οι καλλιτεχνικές αρχές είναι καταλυτικές, καθώς συμβάλλουν στον καθορισμό της μοναδικής οπτικής γλώσσας του έργου που μπορεί να έχει ένας σκηνοθέτης. Υπάρχουν πάντως πολλά ερεθίσματα που μπορεί να εμπνέουν δημιουργικά και το ζήτημα είναι πώς μετατρέπει κανείς αυτές τις εμπνεύσεις σε στοιχεία αφήγησης, ενώ σημαντικό ρόλο παίζει επίσης, η προσέγγιση και ο τρόπος επικοινωνίας με τους ηθοποιούς.
Πώς επιλέγετε τα έργα που σκηνοθετείτε και τι σας ενθουσιάζει περισσότερο σε αυτά;
Η επιλογή των έργων γίνεται πάντα μετά από σκέψη και προβληματισμό και αφού μοιραστώ τις σκέψεις μου με τα υπόλοιπα μέλη της Ομάδας, καθώς μοιραζόμαστε από κοινού ένα όραμα και μια ενιαία προσέγγιση των μηνυμάτων που επιδιώκουμε να μεταφέρουμε μέσω των θεατρικών κειμένων. Τις περισσότερες φορές, υπάρχει ένα ισχυρό μήνυμα που εγώ, ως καλλιτέχνης, αισθάνομαι υποχρεωμένη να μεταδώσω. Φυσικά, λαμβάνουμε υπόψη την ευρύτερη ατμόσφαιρα και τις κοινωνικές αντιλήψεις που απορροφούμε. Σχετικά με το ρεπερτόριο της Ομάδας, έχει παρουσιαστεί ένα ευρύ φάσμα κλασικών και σύγχρονων παραστάσεων, με έργα σημαντικών θεατρικών συγγραφέων όπως Αισχύλος, Σοφοκλής, Ευριπίδης, Μολιέρος, Μ.Μπουλγκάκοφ, Σ.Μπέκετ, Λ.Χερν, Α.Ρόι, Ζ.Ζιρωντού, Λ.Πιραντέλλο, Α.Παπαδιαμάντης και Α.Καμύ. Συνεπώς, τις περισσότερες φορές έχουμε επιδιώξει να μεταφέρουμε το κοινό μας σε διαφορετικούς πολιτισμούς και κουλτούρες και σε άλλες εποχές, έχοντας ως γνώμονα την εξερεύνηση των ανθρώπινων σχέσεων, αλλά και τη σχέση του ανθρώπου με τον εαυτό του και τον κόσμο που ορίζεται μέσα σε αυτόν.
Πώς επιλέξατε το συγκεκριμένο έργο;
Πρόκειται για ένα έργο που είναι τόσο επίκαιρο όσο και βαθιά κοινωνικοπολιτικό, καθώς διερευνά θέματα εξουσίας και φόβου, αλλά και της διάβρωσης των ανθρώπινων αξιών. Η σύγχρονη πραγματικότητα με τις ομοιότητες που ενέχει και με αυτόν τον έντονο καταιγισμό γεγονότων δεν μας ανατριχιάζει απλώς, μας αφήνει άφωνους. Αισθανόμαστε σαν η ανθρωπότητα να έχει υποστεί μια μεταμόρφωση, απογυμνωμένη από ηθικά όρια, με μοναδικό σύντροφο το κακό. Ολόκληρο το σύστημα αξιών που γνωρίζαμε κάποτε, μοιάζει να έχει εξαφανιστεί.
Δεν μπορώ παρά να αναρωτηθώ πού πήγε η αγάπη, η αρετή, η συλλογικότητα και η αλληλεγγύη; Βρισκόμαστε σε έναν κόσμο που καταρρέει, με την ανθρωπότητα να καταρρέει μαζί του. Και εν μέσω αυτού του χάους, παλεύουμε να συμβαδίσουμε, αναζητώντας απεγνωσμένα έστω και την παραμικρή αχτίδα ελπίδας, κάτι που θα μας πείσει ότι η αλλαγή είναι δυνατή, ότι όλα θα πάνε καλά. Ένας από τους λόγους για τους οποίους αγαπάμε τόσο πολύ αυτό το έργο είναι η ελπίδα που αχνοφαίνεται, παρ’ όλο το ανατρεπτικό τέλος και τα λόγια του Καμύ, όταν λέει: «Αρκεί πάντα ένας άνθρωπος να υπερνικήσει τον φόβο του και να εξεγερθεί, ώστε η μηχανή ν’ αρχίσει να τρίζει» και μας προτρέπει να μη φοβόμαστε, να αρθρώσουμε λόγο και να σηκώσουμε ψηλά το κεφάλι!. Κρατάμε αυτές τις λέξεις γιατί, κατά βάθος, γνωρίζουμε πώς δεν είναι εύκολο να πετάξουμε το φόβο από πάνω μας και να μη φοβόμαστε…
Ποιες προκλήσεις συναντάτε όταν εργάζεστε με διαφορετικές ομάδες ηθοποιών, όπως αυτή της Θεατρικής Ομάδας Κωφών «Τρελά Χρώματα»;
Η Ομάδα διαθέτει εκτεταμένη σκηνική και καλλιτεχνική εμπειρία, εξαιτίας της πολυετούς εξοικείωσή της με τους κώδικες υποκριτικής και τις εναλλακτικές μορφές τέχνης. Η ίδια η ύπαρξη της Ομάδας, όπου καλλιτέχνες με και χωρίς αναπηρία, μπορούν να συνδεθούν τόσο βαθιά μέσω του θεάτρου, είναι ίσως η μεγαλύτερη κινητήρια δύναμη. Αυτή η συνεργασία μεταξύ Κωφών και ακουόντων ηθοποιών, που τους ενώνει η κοινή τους ενασχόληση με την τέχνη της υποκριτικής και η ανάμειξη των κόσμων τους, ανοίγει νέες δυνατότητες και μεθόδους ερμηνευτικής εξερεύνησης.
Συνεπώς, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι, ενώ το θέατρο έχει παραδοσιακά τις ρίζες του στον προφορικό λόγο, η ενσωμάτωση της νοηματικής γλώσσας δεν εξαλείφει την ομιλία, αλλά μάλλον επαναπροσδιορίζει το ρόλο της. Οι φωνητικές ερμηνείες των ακουόντων καλλιτεχνών ευθυγραμμίζονται, εναρμονίζονται και συγχρονίζονται με τη νοηματική γλώσσα που χρησιμοποιούν οι Κωφοί καλλιτέχνες.
Αυτή η συνέργεια βρίσκεται στο επίκεντρο του οράματος της Ομάδας, διερευνώντας τον τρόπο με τον οποίο οι καλλιτέχνες επικοινωνούν μέσω του θεάτρου, ακόμη και όταν χρησιμοποιούν διαφορετικά γλωσσικά εργαλεία. Αγκαλιάζοντας τις ποικίλες δυνατότητες, η Ομάδα πειραματίζεται με αντισυμβατικούς συνδυασμούς. Για παράδειγμα, ένας ακούοντας καλλιτέχνης μπορεί να εκφραστεί μέσω της νοηματικής γλώσσας, ενώ ένας Κωφός καλλιτέχνης μπορεί να χρησιμοποιήσει τη δική του φωνή με τους μοναδικούς του ήχους. Αυτό το άνοιγμα στην ανάμειξη και τον επαναπροσδιορισμό των γλωσσικών μορφών εμπλουτίζει την καλλιτεχνική έκφραση της Ομάδας, καθιστώντας την πραγματικά ξεχωριστή.
Ποιες είναι οι σκηνοθετικές σας τεχνικές και πώς ενσωματώνετε την προσβασιμότητα και τη δίγλωσση επικοινωνία στην παράσταση;
Οι παραστάσεις μας είναι δίγλωσσες, με Κωφούς ηθοποιούς που χρησιμοποιούν την Ελληνική Νοηματική Γλώσσα και ακούοντες ηθοποιούς με φωνητική ερμηνεία. Ωστόσο, όπως έχω προαναφέρει, ο στόχος μας υπερβαίνει την απλή απόδοση των κειμένων στη νοηματική γλώσσα, καθώς προσπαθούμε να εξερευνήσουμε νέους τρόπους ανάμειξης και διαπλοκής των γλωσσικών στοιχείων.
Παράλληλα, ενσωματώνουμε διάφορες τεχνικές υποκριτικής και άλλες μορφές τέχνης, όπως το σωματικό θέατρο, ο αυτοσχεδιασμός ή το Visual Vernacular, που αποτελεί συνδυασμό πολλών στοιχείων νοηματικής, παντομίμας, ποίησης και κινηματογραφικών τεχνικών. Στη σκηνή, οι ρόλοι μπορεί να εναλλάσσονται σε γρήγορους ρυθμούς, καθώς οι καλλιτέχνες συγχωνεύουν γλωσσικά στοιχεία, αναμειγνύοντας τελικά τις δύο γλώσσες με απροσδόκητους τρόπους και να αμφισβητήσουν τα συμβατικά πρότυπα.
Οι Υπέρτιτλοι της παράστασης αποτελούν αναπόσπαστο δραματουργικό στοιχείο της παράστασης. Μεταφέρουν ηχογραφημένες φωνές, λυρικό λόγο και πολλά ακόμη, εμπλουτίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τη συνολική θεατρική εμπειρία. Έτσι, με κάθε έννοια, δημιουργείται μια πραγματικά μοναδική θεατρική εμπειρία για όλους τους συμμετέχοντες. Συνεπώς, από τη σκοπιά της σκηνοθεσίας, τέτοιες καλλιτεχνικές επιλογές αποτελούν μια δημιουργική πρόκληση και μια συναρπαστική ευκαιρία, ανεξάρτητα από τις πολυπλοκότητες που συνεπάγονται.
Πώς βλέπετε την εξέλιξη του θεάτρου στην Ελλάδα, και ποιες αλλαγές θα θέλατε να δείτε στο μέλλον, ειδικά όσον αφορά τις παραστάσεις που απευθύνονται σε κοινά με διαφορετικές ανάγκες;
Στο παρελθόν, οι άνθρωποι μπορεί να παρακολουθούσαν θέατρο, χωρίς να εμβαθύνουν τόσο σε αυτή τη τέχνη. Ωστόσο, στη σύγχρονη εποχή, το διαδίκτυο παρέχει στους θεατές εκ των προτέρων πληροφορίες, επιτρέποντάς τους να γνωρίζουν περίπου τι να περιμένουν και δίνοντάς τους ένα ευρύτερο φάσμα επιλογών.
Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα, οι καλλιτέχνες να καταβάλλουν μεγαλύτερες προσπάθειες να εξελιχθούν σε όλες τις πτυχές, είτε πρόκειται για τη σκηνοθεσία, είτε για τη θεματική εξερεύνηση, είτε για τη παραγωγή. Ωστόσο, όσον αφορά την προσβασιμότητα και τη συμπερίληψη, η κατάσταση παραμένει περίπλοκη.
Από την αρχή, είναι απαραίτητο να καθιερωθεί ότι, σε όλα τα κράτη, ο πολιτισμός πρέπει να συνδέεται εγγενώς με την έννοια του σεβασμού, η οποία περιλαμβάνει την ανθρώπινη επικοινωνία. Για να προωθηθεί ένα πραγματικά χωρίς αποκλεισμούς πολιτιστικό τοπίο, είναι απαραίτητη μια ισχυρότερη δέσμευση των κρατών για την προσβασιμότητα και την πολιτιστική προώθηση. Ενώ έχει σημειωθεί αξιοσημείωτη πρόοδος στην προσβασιμότητα, παραμένει ανεπαρκής. Χρειάζεται επειγόντως μεγαλύτερη υποστήριξη από το κράτος, τόσο στην προσβασιμότητα, όσο και στις πολιτιστικές πρωτοβουλίες. Αυτό καθίσταται ακόμη πιο κρίσιμο όταν πρέπει να ληφθούν υπόψη προκλήσεις, όπως οι υπηρεσίες προσβασιμότητας, η συνεργασία με εξειδικευμένους επαγγελματίες του αντικειμένου και οι πολυπλοκότητες της θεατρικής παραγωγής. Πρέπει να το κατανοήσουμε βαθιά ότι είναι απαραίτητη η ισότιμη πρόσβαση και συμμετοχή όλων των θεατών.
Διαβάστε επίσης
Τόνια Σωτηροπούλου: Η θεραπεία που ακολουθεί για λαμπερή και ενυδατωμένη επιδερμίδα
“Απαραίτητο φως”: Ενθουσίασε η avant première της νέας σειράς μυστηρίου της ΕΡΤ
Σχετικά Άρθρα
Google News