«Το καθημερινό τραγούδι του απείρου» ηχεί δυνατά από το Μπάγκειον Ξενοδοχείο καλώντας τους θεατές να ζήσουν μία μοναδική εμπειρία, όπου ο γυναικείος λόγος πρωτοστατεί σπαθίζοντας τις κοινωνικές επιταγές της πατριαρχίας. Τρεις κυρίαρχες αφηγήσεις, τρεις γυναίκες ηθοποιοί, η Μαρίζα Θεοφυλακτοπούλου, η Κατερίνα Ρουσιάκη και η Δήμητρα Σπανούλη αφηγούνται τις ιστορίες μιας ανερχόμενης ηθοποιού και μιας γυναίκας εθισμένης στο αλκοόλ υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Αλκίνοου Δωρή. Κάθε φορά που μέσα στην ιστορία μιλά ένας άνδρας, το ομιλούν υποκείμενο ανατρέπεται με μία καινούρια γυναικεία φωνή.
Το θέμα της νέας παράστασης της θεατρικής ομάδας Loxodox αφορά εξ’ ολοκλήρου την βία με την οποία υποδέχεται η πατριαρχία το γυναίκειο ζήτημα, την απελευθέρωση του γυναικείου λόγου, την καταπίεση, την ανισότητα και την άρνηση να δεχθείς τον άλλον. Η περίοδος της ενασχόλησης της ομάδας με την δραματουργία της παράστασης, συνέπεσε συγκυριακά με το ηφαίστειο του κινήματος #metoo.
Εμείς, με αφορμή την παράσταση «Το καθημερινό τραγούδι του απείρου», μιλήσαμε με τον σκηνοθέτη Αλκίνοο Δωρή και τις Μαρίζα Θεοφυλακτοπούλου, Κατερίνα Ρουσιάκη και Δήμητρα Σπανούλη, για όλα όσα απασχολούν την κοινωνία σήμερα και όσα συμβαίνουν γύρω μας,
Πείτε λίγα λόγια για την παράσταση. Πώς προέκυψε η ιδέα του έργου;
Α.Δ: Είναι μια παράσταση όπου οι ηθοποιοί εργάστηκαν με πολύ κόπo, βγάζοντας μέσα από την ψυχή τους ένα μεγάλο καλλιτεχνικό ανάστημα. Αναφέρομαι στην Μαρίζα Θεοφυλακτοπούλου, την Κατερίνα Ρουσιάκη και την Δήμητρα Σπανούλη. Δεν βγάζω τον εαυτό μου από την εξίσωση της παράστασης, απλώς αυτό το έργο ανήκει αποκλειστικά στις γυναίκες αυτού του κόσμου. Η ιδέα ανήκει στην Μαρίζα, τον άνθρωπο με τον οποίο ξεκινήσαμε τους Loxodox. Εμπιστεύτηκα την συνοδοιπόρο μου σχεδόν τυφλά και βούτηξα καθαρά μέσα στη δραματουργία του έργου.
Μ.Θ: Το θέμα της παράστασης είναι οι αφηγήσεις δυο γυναικών που ζουν σε διαφορετικούς κόσμους: μιας ηθοποιού που κάνει μικρά περασματάκια σε ταινίες ελαφρού περιεχομένου, ας πούμε τηλερομάντσα, και της γυναίκας ενός παππά που γνωρίζει τον έρωτα στα μάτια ενός Ινδού μπακάλη. Η ιδέα του έργου γεννήθηκε μέσα στην καραντίνα, όπου είχα την ανάγκη να δουλέψω έναν ρόλο για να κρατήσω επαφή με την υποκριτική τέχνη. Μέσα από διάφορα στάδια και συζητήσεις, αυτός ο ρόλος έγινε μια ολόκληρη παράσταση.
Κ.Ρ: Η παράστασή μας είναι αποτέλεσμα συνολικής δουλειάς με αφετηρία δύο γυναικείους μονολόγους, από εκείνους που οι γυναίκες κάνουμε προς τον εαυτό μας ή με ανθρώπους που ξέρουμε πως είναι φίλοι μας. Τελικά θα έλεγα πως προκύπτουν δύο κόσμοι με διαφορετικό περιτύλιγμα, σε σύμπνοια αλλά και σύγκρουση, που φέρουν την επαναλαμβανόμενη ιστορία των θηλυκοτήτων.
Δ.Σ.: Η παράσταση αφορά δύο καθημερινές ιστορίες γυναικών, που ανήκουν σε δύο διαφορετικούς κόσμους: τον εξωστρεφή και λαμπερό χώρο του κινηματογράφου και την κατανυκτική-ασφυκτική ατμόσφαιρα της εκκλησίας. Το τρίτο πρόσωπο της αφήγησης αντιπροσωπεύει τον συντηρητισμό, την τοξική αρρενωπότητα και τον κυνισμό. Και οι δύο γυναίκες παλεύουν ψάχνοντας τη φωνή και τη θέση τους μέσα σε δύο στερεοτυπικά περιβάλλοντα. Η ιδέα ήταν του Αλκίνοου Δωρή και της Μαρίζας Θεοφυλακτοπούλου και ωρίμασε μέσα από πολύωρη δουλειά.
Κοινό τους σημείο είναι η ανάγκη για αποδοχή, ισοτιμία και τρυφερότητα
Ποιος είναι ο ρόλος σας στην παράσταση;
Μ.Θ: Ο ρόλος μου είναι η Λέσλυ, μια ηθοποιός που αγαπάει την δουλειά της, κάτι το οποίο δε χάνει ευκαιρία να το αποδείξει προτείνοντας διαρκώς ιδέες για τον ρόλο της. Θεωρεί τον εαυτό της επαγγελματία ηθοποιό. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ακριβώς αυτή η έννοια του ‘’επαγγελματία’’ την έχει καθυποτάξει σ’ έναν τρέχοντα κοινωνικό εαυτό που προσπαθεί να κερδίσει την αποδοχή και την επιβεβαίωση από τους ανθρώπους του χώρου.
Κ.Ρ: Θα σας τρόμαζε αν σας έλεγα πως είμαι ο κακός; Αν ναι, μη φοβάστε! Το κάνω για να πάμε παρακάτω. Επίσης έχουμε βρει έναν τρόπο να σας ελαφρύνω και το κάνω με μεγάλη μου χαρά.
Δ.Σ.: Υποδύομαι την Σούζαν, τη σύζυγο ενός εφημέριου, μια γυναίκα εγκλωβισμένη στους κανόνες ενός ψυχρού εκκλησιαστικού περιβάλλοντος και στην καθημερινότητα ενός τυπικού και ασυναισθηματικού γάμου. Την διακατέχει μια λεπτή ειρωνεία, αμφισβητεί “τον έναν και μοναδικό Θεό” και τους “επί της γης” εκπροσώπους του. Νιώθοντας απελπιστικά μόνη, καταφεύγει στο αλκοόλ. Βρίσκει μια χαραμάδα φωτός στην αγκαλιά του κ. Ραμές, ενός Ινδού μπακάλη, που καταφέρνει να την βγάλει από τον συναισθηματικό της λήθαργο, πράξη ιδιαίτερα επαναστατική για μια κυρία εφημέριου. Η Σούζαν αναζητά την ειλικρινή της ταυτότητα μέσα από αντισυμβατικές και ακραίες πράξεις.
Πώς συνδέονται μεταξύ τους η ανερχόμενη ηθοποιός και η γυναίκα που είναι εθισμένη στο αλκοόλ;
A.Δ: Νομίζω πως αυτό που ενώνει τις δυο κυρίαρχες αφηγήσεις είναι κάτι περισσότερο από έναν σύνολο εθισμών. Είναι η επιβεβλημένη νοοτροπία από την πατριαρχική κυριαρχία πως ότι κάνεις είναι λάθος, ο δρόμος που ακολουθείς είναι λάθος, πως οι αποφάσεις σου θα έπρεπε να είναι άλλες. Αυτή είναι η σύνδεση των δυο προσώπων. Ο εθισμός και στις δυο περιπτώσεις είναι ακόμα ένα πρώτο επίπεδο.
Μ.Θ: Είναι δυο γυναίκες μόνες τους που προσπαθούν η κάθε μια με τον τρόπο της να επικοινωνήσει και να εκφράσει μια αλήθεια. Για την Σούζαν και την Λέσλυ ο κλοιός έχει δυο όψεις. Από τη μία είναι ο εκκλησιαστικός και από την άλλη ο κινηματογραφικός κλοιός, καταστάσεις αφόρητα ασφυκτικές. Οι άνθρωποι γύρω τους θέλουν να τις χρησιμοποιήσουν για το συμφέρον τους χωρίς να νοιάζονται για το ποιες είναι οι ίδιες.
Κ.Ρ: Για ‘μένα συνδέονται ως δύο άνθρωποι, δύο θηλυκότητες, που ενώ όλοι προσπαθούν να τις πείσουν πως είναι ικανοποιημένες, ασφυκτιούν σε περιβάλλοντα που διαμόρφωσαν άλλοι, χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η δική τους ελευθερία, το δικό τους δικαίωμα να είναι πρόσωπα.
Δ.Σ.: Οι δύο αυτές γυναίκες αναγκάζονται να παρουσιάσουν έναν ψευδή εαυτό, για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν και να επιβιώσουν σε μια υποκριτική και επιφανειακή κοινωνία. Κοινό τους σημείο είναι η ανάγκη για αποδοχή, ισοτιμία και τρυφερότητα.
Ένα καλλιτεχνικό έργο πρέπει να σέβεται τα θεμέλια του και να παράγει το θέαμα την στιγμή που παίζεται
Το θέμα της παράστασης αφορά εξ’ ολοκλήρου τη βία με την οποία υποδέχεται η πατριαρχία το γυναικείο ζήτημα και είναι τόσο επίκαιρο. Είναι αυτή η παράσταση και ο γυναικείος λόγος, ο δικός σας τρόπος και του σκηνοθέτη, Αλκίνοου Δωρή για να τοποθετηθείτε πάνω σε αυτό το τόσο σημαντικό θέμα;
Α.Δ: Πώς θα μπορούσε να είναι κάτι διαφορετικό; Φυσικά στην τέχνη υπάρχει ένα όριο. Ένα καλλιτεχνικό έργο πρέπει να σέβεται τα θεμέλια του και να παράγει το θέαμα την στιγμή που παίζεται. Αν το μήνυμα που περνάει είναι ψυχοθεραπευτικό ή καταγγελτικό, αυτό είναι μια διαδικασία που έπεται στη θέαση. Το θέατρο έχει πολιτικά θεμέλια και τα μηνύματα που περνά δείχνουν προς μία κατεύθυνση που αφορά την πραγματικότητα και στην περίπτωση μας τη βία κατά των γυναικών. Αλλά, αυτό που μας αφορά ως δημιουργούς περισσότερο απ’ όλα, είναι η λεπτομέρεια της δράσης και λιγότερο η πρόθεση του να περάσεις ένα δόγμα. Ο θεατής πρέπει να σκέφτεται με βάση τα δικά του βιώματα και όχι με βάση τα δικά μου ή της ομάδας μου.
M.Θ: Ένα θεατρικό έργο είναι ένα παράθυρο στον κόσμο που αλλάζει τον χρόνο και συμπυκνώνει την εμπειρία της ζωής. Οι καταστάσεις και τα γεγονότα που στην πραγματική ζωή κρατούν μια μέρα ή έναν χρόνο, μπορούν να διαρκούν όσο ο χρόνος μιας παράστασης. Αν το θεατρικό εγχείρημα είναι πετυχημένο, τότε σίγουρα μέσα σε αυτά που συμβαίνουν επί σκηνής ο θεατής μπορεί να ακούσει μια ιστορία, να συνειδητοποιήσει ή ακόμα καλύτερα να αισθανθεί κάτι, να ακολουθήσει μια διαδρομή διαρθρωμένη από τα ωραία λόγια του συγγραφέα. Αν είμαστε τυχεροί, τα ωραία λόγια ίσως να τα ακολουθήσουν και οι ωραίες πράξεις.
Κ.Ρ: Οποιαδήποτε πράξη είναι πολιτική, πόσο μάλλον μια καλλιτεχνική πράξη. Πόσο μάλλον μια θηλυκή καλλιτεχνική πράξη. Δεν έχουμε πολλά μέσα τα καταπιεσμένα αυτού του κόσμου για να διεκδικήσουμε την ισότητα. Ίσως γι’ αυτό τόσα από εμάς επιλέγουμε να πορευθούμε καλλιτεχνικά. Σε αυτό το είδος επικοινωνίας, υπάρχει ανέκαθεν το βιωμένο αίτημα για την αλλαγή.
Δ.Σ.: Πιστεύω ότι τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή υπήρξε μια κοινή αναγκαιότητα να επικοινωνήσουμε και να αναδείξουμε μέσω της τέχνης μας τις εξουσιαστικές συμπεριφορές της πατριαρχίας. Να συναισθανθούμε, ηθοποιοί και θεατές, την ψυχολογία των θυμάτων, ν’ αγγίξουμε τα τραύματά τους, ν’ αναρωτηθούμε, να ντραπούμε, να φωνάξουμε και να δρομολογήσουμε τη δική μας στάση και αντίσταση.
Στον χώρο σας εσείς έχετε βιώσει αυτή την έμφυλη διάκριση; Και αν ναι πώς την αντιμετωπίσατε;
Μ.Θ: Ευτυχώς όχι. Όχι κάτι που να αξίζει καταγγελία.
Κ.Ρ: Νομίζω πως αυτή η διάκριση ξεκινάει από την εκπαίδευση ακόμη, από τις προσδοκίες που έχουν από τις θηλυκότητες στο χώρο. Θυμάστε που παλιά οι γυναίκες έκαναν ιππασία με τα πόδια στο πλάι; Στη δική μας περίπτωση συζητούσαμε για το παγκόσμιο ρεπερτόριο που έχει μετρημένους γυναικείους ρόλους. Δυνατούς γυναικείους ρόλους. Νομίζω πως η δική μας γενιά κολυμπάει στα απόνερα αυτής της εποχής, αλλά πλέον ξέρουμε πως είμαστε ίσα και ως ίσα τη διαμορφώνουμε.
Δ.Σ.: Δυστυχώς μου έχει τύχει να δεχτώ σεξιστικά σχόλια σε οντισιόν, παρουσία και άλλων ατόμων. Ήταν σκόπιμα συγκαλυμμένα μ’ ένα υποτιθέμενο “χιούμορ” και μια επίπλαστη “οικειότητα”, που μ’ έκαναν να παγώσω, να πιστέψω ότι ίσως δεν κατάλαβα καλά και να θυμώσω συνειδητοποιώντας ότι τελικά μια χαρά είχα καταλάβει.
Ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι ηθικός με τους ανθρώπους κοντά του
Πώς μπορούμε να καταρρίψουμε όλα τα στερεότυπα, την έμφυλη διάκριση, βία; Πώς πιστεύετε μπορούμε να νικήσουμε την πατριαρχία;
Α.Δ: Όσο ζούμε σε έναν καπιταλιστικό κόσμο, τα στερεότυπα θα είναι πάντα εκεί για να μας συντροφεύουν. Τα στερεότυπα είναι η κοινωνική πρόσοψη του καπιταλισμού. Όσο δεν διαλύεται αυτό το σύστημα, πράγμα τουλάχιστον απίθανο, δεν νομίζω να καταφέρουμε ποτέ να τα υπερνικήσουμε, μόνο με συνεχή αγώνα και καταγγελία. Το ίδιο συμβαίνει και με την πατριαρχία. Υπάρχει ένα σαφές ζήτημα εδώ. Ο αγώνας απέναντι στο κράτος. Το κράτος είναι δομημένο πατριαρχικά. Φαίνεται πως το τελευταίο διάστημα κερδίζονται σημαντικοί αγώνες απέναντι σε αυτήν την κυριαρχία. Κατά τη γνώμη μου, οι καταγγελίες από τις γυναίκες σε ζητήματα διάκρισης και βίας πρέπει να έχουν την μέθοδο της ομοβροντίας.
M.Θ: Πρώτα απ’όλα με το να τα αναγνωρίζουμε, να τα διακρίνουμε και να μην τα αναπαράγουμε έστω και χωρίς την θέληση μας. Έπειτα με το να τα καταγγέλλουμε.
Κ.Ρ: Συστρατεύομαι με την τρυφερότητα, τη λιγότερο δοκιμασμένη πνευματική δεξιότητα του ανθρώπου.
Δ.Σ.: Η πρόληψη και η καταπολέμηση της έμφυλης διάκρισης είναι θέμα διαπαιδαγώγησης κι εκπαίδευσης των δύο φύλων. Οι παθογένειες της οικογένειας και του εκπαιδευτικού μας συστήματος, έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της πατριαρχικής κουλτούρας. Από εκεί πρέπει να ξεκινήσουμε τη μάχη και με αλληλεγγύη και συλλογικούς αγώνες να σπάσουμε τα αιώνια στερεότυπα.
Η Τέχνη πιστεύετε πώς έχει ευθύνες- κυρίως κατά το παρελθόν- στη διατήρηση αυτών των στερεοτύπων και των έμφυλων διακρίσεων- είτε μέσω έργων είτε μέσω της στάσης κάποιων εκπροσώπων της;
Α.Δ: Σαφέστατα, και κατά το παρελθόν και κατά το μέλλον, το σύστημα στηρίζεται σε σχέσεις οι οποίες αποσκοπούν σε μια εφήμερη δημοτικότητα. Σε συνάψεις σχέσεων οι οποίες κι εγώ δεν ξέρω που χρησιμεύουν. Ίσως να γίνεις λίγο πιο γνωστός, πιο δημοφιλής, πραγματικά δεν έχω ιδέα και ευτυχώς το αντιλαμβάνομαι σαν ψυχικό βάρος το γράπωμα από καταστάσεις και ανθρώπους με σκοπό να κερδίσω κάτι ή να μειώσω σαν ύπαρξη κάποιον άνθρωπο κοντά μου. Έτσι λειτουργεί ο ρατσισμός, το μίσος και η διάκριση, πράγματα που δεν αφορούν την τέχνη αλλά τα πάθη της ανθρώπινης ύπαρξης. Ο καλλιτέχνης ειδικά στο θέατρο πρέπει να είναι ηθικός με τους ανθρώπους κοντά του.
M.Θ: Φυσικά, γιατί και στην τέχνη όπως και σε άλλους τομείς, όπου εμπλέκεται το χρηματικό κέρδος και η δημοφιλία είναι πολύ δύσκολο να ξεφύγει κανείς από το να χρησιμοποιεί τον άλλον σαν μέσο για να πετύχει τους στόχους του. Είναι εύκολο και αρεστό να επιτίθεσαι στον πιο κοινωνικά αδύναμο. Αυτή είναι η κοινωνία μας.
Κ.Ρ: Όλοι έχουμε ευθύνη, όχι την ατομική αλλά την προσωπική. Νομίζω πως η μεγαλύτερή μας ελπίδα είναι να θέτουμε ερωτήματα. Η μόνη ευθύνη που η τέχνη καλείται να μην απαρνηθεί ποτέ είναι να προσπαθεί να τα θέτει με μεγαλύτερη ακρίβεια, με περισσότερο βάθος. Αυτή είναι που της χαρίζει και την ελευθερία της.
Δ.Σ.: Κατά το παρελθόν, τα πράγματα προφανώς ήταν ακόμα πιο άνισα. Πιστεύω όμως, ότι τα τελευταία χρόνια είμαστε σ’ ένα πιο συνειδητοποιημένο δρόμο. Οι διακρίσεις και οι στερεοτυπικές προσεγγίσεις υπάρχουν, αλλά δεν περνούν ασχολίαστες. Ένα μεγάλο ποσοστό καλλιτεχνών αντιδρά, κατακρίνει και μάχεται για να τις εξαλείψει.
Θέλουμε να τελειώνουμε μια συνεργασία και να χαιρετιόμαστε έπειτα στον δρόμο και όχι να αλλάζουμε πεζοδρόμιο
Η νέα γενιά, όπως εσείς, έχει τον χώρο και τη θέληση να κάνει την αλλαγή;
Α.Δ: Γι΄ αυτόν το λόγο παλεύουμε στο θέατρο, για να δημιουργήσουμε έναν κόσμο έμπνευσης, αλληλεγγύης και ομαδικότητας. Θέλουμε να τελειώνουμε μια συνεργασία και να χαιρετιόμαστε έπειτα στον δρόμο και όχι να αλλάζουμε πεζοδρόμιο, ή να συναντιόμαστε σε καλλιτεχνικές συναθροίσεις και να παριστάνουμε ότι αγαπιόμαστε για τα μάτια του κόσμου. Παλεύουμε να είμαστε αληθινοί χωρίς μάσκες.
Μ.Θ: Η θέληση είναι χαρακτηριστικό της νεότητας. Είναι αυτονόητο ότι η νέα γενιά του θεάτρου πρέπει να παλεύει για την καθαρή τέχνη και μόνο. Η αισθητική καλλιεργείται με την υπομονή και την θέληση για κάτι καλό. Η αλλαγή είναι ένας αγώνας χωρίς τέλος.
Κ.Ρ: Όλες οι νέες γενιές είμαστε η αλλαγή. Είμαστε όλα, η εν δυνάμει ομορφιά του αυριανού κόσμου. Ωραία φράση το εν δυνάμει.
Δ.Σ.: Με κάθε νέα γενιά γεννιέται και μια νέα ελπίδα. Η παλιά γενιά σου αφήνει ως παρακαταθήκη έναν μικρό χώρο και η κάθε νέα γενιά διεκδικεί και κατακτά έναν μεγαλύτερο. Οφείλουμε να δώσουμε κι εμείς με τη σειρά μας τους δικούς μας αγώνες, για ν’ αλλάξουμε την κουλτούρα των έμφυλων διακρίσεων και να κληροδοτήσουμε όσο μεγαλύτερο χώρο μπορούμε στην επόμενη γενιά.
Ποιο είναι «Το καθημερινό τραγούδι του απείρου»;
A.Δ: Το καθημερινό τραγούδι του απείρου είναι η ανάγκη των ανθρώπων να ηρεμούν το πνεύμα τους, σκεπτόμενοι χαρούμενες στιγμές της ζωής τους, ή ρεμβάζοντας κοιτώντας ένα σταθερό σημείο του ορίζοντα. Κάπως έτσι θα όριζα τον τίτλο της παράστασής μας.
Μ.Θ: Για εμάς που παίζουμε στην παράσταση, το καθημερινό τραγούδι του απείρου είναι αυτό που μας ενώνει ενεργειακά την στιγμή της δράσης. Για τους θεατές πάλι ίσως είναι η ελευθερία του να ονειρεύεσαι μέσα στο θέατρο.
Κ.Ρ: Η κοινή αναπνοή των ανθρώπων. Κατά τη γνώμη μου πάντα.
Δ.Σ.: Το έργο είναι μια γυναικεία ωδή που στηλιτεύει την επί αιώνες εξουσία της πατριαρχίας και την κοινωνική αποδοχή της.
Διαβάστε επίσης
Σχετικά Άρθρα
Google News