Νέος κύκλος παραστάσεων για το έργο της βραβευμένης με Νόμπελ Λογοτεχνίας (2015) Λευκορωσίδας δημοσιογράφου και συγγραφέως Σβετλάνα Αλεξίεβιτς, «Ο πόλεμος δεν έχει πρόσωπο γυναίκας», μια δουλειά, που επανέρχεται στο θέατρο «Φούρνος» σε σύλληψη και ερμηνεία Κάτιας Γέρου – Ναταλίας Γεωργοσοπούλου.
Δύο γυναικείες φιγούρες στη σκηνή καταθέτουν ένα σύγχρονο μαρτυρολόγιο για τη συμμετοχή της σοβιετικής γυναίκας στον Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Αφηγούνται την τραγική ιστορία της θηλυκότητας μέσα στα πεδία των μαχών, δημιουργώντας ένα τοπίο μνήμης, όπου συνδέονται το παρόν με το παρελθόν, το πραγματικό με το ονειρικό.
Ο σκηνικός χρόνος, γεμάτος ρωγμές και ρήγματα, δημιουργεί τον τόπο όπου ανασαίνει η ανθρώπινη ψυχή. Οι δύο θηλυκές φιγούρες αποκαλύπτουν προσωπικά βιώματα γεμάτα συγκρούσεις και αντιφάσεις και την ίδια στιγμή φωτίζουν το ανείπωτο βάθος των συναισθημάτων τους, των απόκρυφων επιθυμιών και των ονείρων τους.
Μεταξύ έρωτα και πολέμου, μνήμης και ιστορίας, οργής και χιούμορ, οι γυναίκες αυτές επαναδιεκδικούν τις ζωές τους, τα σώματά τους, τα συναισθήματά τους, τους εαυτούς τους. Κατά τη διάρκεια της παράστασης η σκηνή μετατρέπεται σε χώρο εξέγερσης του ανθρώπινου πάθους απέναντι σε κάθε μορφή καταπίεσης.
Οι πρωταγωνίστριες της παράστασης μιλούν στο Infowoman.gr
Διαβάστε ολόκληρη τη συνέντευξη:
Ο πόλεμος είναι άντρας και σαν άντρας σκληρός;
Ναταλία: Η Σ. Αλεξίεβιτς στο έργο λέει: “Για τον γυναικείο πόλεμο θέλω να μιλήσω, εκείνος έχει διαφορετικά χρώματα, άλλες μυρωδιές, άλλο φωτισμό και τη δική του έκταση συναισθημάτων. Δεν υπάρχουν εκεί ήρωες και απίστευτα κατορθώματα, εκεί υπάρχουν μόνο οι άνθρωποι, που είναι απασχολημένοι με μια απάνθρωπη ανθρώπινη υπόθεση”. Θέλω να πω, πως ο πόλεμος δεν έχει συγκεκριμένο γένος θηλυκό ή αρσενικό, αυτό που αλλάζει είναι η αφήγηση. Από ποια θέση βλέπεις τη στιγμή. Η γωνία θέασης του γεγονότος είναι μια πολύ προσωπική υπόθεση και δε γνωρίζει φύλα. Ο πόλεμος είναι φυσικά σκληρός, όχι μόνο στα πεδία των μαχών αλλά και στην καθημερινότητα που γίνεται μια άλλη. Αρχές του Σεπτέμβρη είδα σ’ ένα βίντεο πώς άρχισε η σχολική χρονιά στη Γάζα, με μια δασκάλα να μαθαίνει στα παιδιά ένα τραγούδι για την Παλαιστίνη κάτω από μια τέντα και γύρω χαλασμός από συντρίμμια.
Η γυναίκα πάντα το θύμα και πάντα κλαίει; για χαμένο άντρα, παιδιά συγγενείς, φίλους;
Κάτια: Βεβαίως πολλές φορές η γυναίκα γίνεται στόχος, άρα θύμα. Τις περισσότερες φορές όμως, κατά την γνώμη μου, είναι παράδειγμα αντοχής, επιβίωσης, επινοητικότητας κι όλα αυτά στο maximum. Και ναι, κλαίει για αυτούς που χάθηκαν. Αυτό όμως, είναι “παράσημο”, γιατί κρατάει ζωντανή τη μνήμη των ανθρώπων που έχασε, γιατί επιτρέπει στον “υδροφόρο ορίζοντα” της ψυχής της να είναι ενεργός. Το κλάμα δεν είναι κακομοιριά. Είναι ευαισθησία. Και είναι ένα από τα λίγα στοιχεία της γυναίκας που δε “δαιμονοποιείται”. Άσε που πάει και κόντρα στην αδιανόητη φράση: “Οι άντρες δεν κλαίνε”! Σα να στερούμαι από τους άντρες την ανθρωπινότητά τους, άδικη φράση. Η γυναίκα λοιπόν ξέρει να σκουπίζει τα δάκρυά της και να συνεχίζει να παλεύει.
Μένει πάντα πίσω και προσμένει; ζει με τις αναμνήσεις της;
Κάτια: Μα αυτό δεν της το επιτρέπει η ζωή, οι ευθύνες που η γυναίκα κουβαλάει και το φιλότιμό της. Τι ξεκούραση θα ήταν να ζει κανείς με τις αναμνήσεις του! Δε γίνεται όμως. Η ζωή μας “τραβάει από το μανίκι”. Ας υποθέσουμε ότι μια γυναίκα έχει χάσει τον άντρα της και μένει πίσω με τα παιδιά της. Ποιος θα πληρώσει τα πάγια; Ποιος θα φροντίσει τα παιδιά; Απ’ όσο γνωρίζω, οι αναμνήσεις δεν παίρνουν κρατική επιχορήγηση!
Μπορούν να έχουν θηλυκότητα τα πεδία των μαχών;
Κάτια: Λέω ένα μεγάλο “Ναι”! Δουλεύοντας με τη Ναταλία πάνω στο θεσπέσιο βιβλίο της Αλεξίεβιτς “Ο πόλεμος δεν έχει πρόσωπο γυναίκας”, λέω: “Ναι”.
Στρατευμένες γυναίκες είναι οξύμωρο σχήμα;
Ναταλία: Από την αρχαιότητα οι γυναίκες έπαιρναν μέρος σε μάχες και ήταν σπουδαίες αγωνίστριες. Αλλά κι αν δούμε την πιο σύγχρονη ιστορία οι γυναίκες συμμετείχαν σε όλους τους κοινωνικούς αγώνες. Aπό τις “μάγισσες” του Μεσαίωνα που η αντίσταση τους έγινε ο θάνατός τους, στη Γαλλική Επανάσταση όπου οι γυναίκες συμμετείχαν δραστήρια στις επαναστατικές διαδικασίες, στην κατάληψη της Βαστίλης, τις διαδηλώσεις στους δρόμους του Παρισιού, στις δημόσιες ομιλίες. Μάλιστα, στη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ο όρος άνθρωπος αναφερόταν μόνο στους άνδρες. Όταν η Olympie De Gouges που αγωνίστηκε ενάντια στη δουλεία, συνέταξε μια αναθεωρημένη εκδοχή αυτής της Διακήρυξης, ώστε να εφαρμόζεται και στις γυναίκες, την αποκεφάλισαν. Έπειτα οι Παριζιάνες εργάτριες συμμετείχαν από την πρώτη στιγμή στην Παρισινή Κομμούνα δίνοντας και τη ζωή τους και όλος ο προηγούμενος αιώνας είναι γεμάτος με παραδείγματα γυναικών που ήταν στρατευμένες στην Ιδέα για μια πραγματικά ελεύθερη ζωή. Αξίζει να μελετήσει κανείς την ιστορία των γυναικών της αντίστασης στον Β’Π.Π. και για να αναφερθώ στο έργο μας τις ιστορίες των γυναικών της Σ. Αλεξίεβιτς. Πάνω από 500.000 σοβιετικές γυναίκες πήραν μέρος στον Β’Π.Π. κατά του Φασισμού. Συμμετείχαν ενεργά στις πρώτες γραμμές του μετώπου όχι μόνο ως νοσοκόμες αλλά και ως ελεύθερες σκοπεύτριες, αεροπόροι, τυφεκιοφόροι κλπ. Οι γυναίκες όταν η εποχή το ζητούσε πάντα ήταν στη πρώτη γραμμή παίζοντας κομβικό ρόλο στις επαναστατικές διαδικασίες.
Τα προσωπικά βιώματα ορίζουν την εικόνα του πολέμου στα χρόνια της ειρήνης;
Ναταλία: Σίγουρα μας επηρεάζουν. Θυμάμαι όταν ήμουν μικρή μας είχαν πάει με το σχολείο στο μουσείο Μικρασιάτικου Ελληνισμού που βρίσκεται στη Νέα Φιλαδέλφεια. Εκεί μας περίμενε η ιδρύτρια του μουσείου, Φιλιώ Χαϊδεμένου. Είχαμε καθίσει όλα τα παιδιά γύρω της κι εκείνη, 105 χρονών!, μας αφηγούταν την περιπέτεια της ζωής της κατά τη μικρασιατική καταστροφή. Ακόμα θυμάμαι να μας λέει πως είχε κρυφτεί για μέρες σε ένα πηγάδι για να μην τη βρουν, πώς έκοβαν τα αυτιά των γυναικών για να πάρουν τα χρυσά σκουλαρίκια και άλλα πολλά. Εγγράφηκαν αυτές οι ιστορίες που μας είπε εκείνη τη μέρα στην παιδική μου μνήμη.
Είναι αλήθεια ότι την ιστορία τη γράφουν οι νικητές και σπάνιες γυναίκες;
Κάτια: Όχι μόνο οι νικητές. Και οι μητέρες που τους γέννησαν. Το πρώτο “γάλα” της αντοχής του πείσματος, της αγωνιστικότητας, της επινοητικότητας απ’ τις μητέρες το πήραν. Και όχι μόνο αυτό. Ας θυμηθούμε τη Μαρία Κιουρί, τη Ρόζα Λούξεμπουργκ, τη Μαρία Μπέικου, τη Μαντώ Μαυρογένους, την Αχμάτοβα, την Πασιονάρια, την Ισιδώρα Ντάνκαν, τη Φρίντα Κάλο και τόσες άλλες, ων ουκ έστιν αριθμός. ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΜΟΡΦΙΑ. Αυτός ο συνδυασμός που σκοτώνει, μεταφορικά, όχι κυριολεκτικά βέβαια. Και οι άντρες, έχουν συμμετάσχει σ’ αυτόν τον συνδυασμό. Προσωπικά στενοχωριέμαι όταν σκέφτομαι τα δυο φύλα μονίμως σε αντιπαλότητα. Παρ’ όλον τον ορυμαγδό των περιστατικών γυναικοκτονιών και ενδοοικογενειακής βίας που ζούμε στις μέρες μας. Ούτε όλοι οι άντρες είναι βασανιστές, ούτε όλες οι γυναίκες είμαστε θύματα.
Μετά από ένα πόλεμο η γυναίκα επαναδιεκδικεί τα χαμένα της συναισθήματα, τον έρωτα, την αγάπη το σώμα της , τον εαυτό της, τα χαμένα της χρόνια;
Ναταλία: Θα αναφερθώ σε μια ιστορία του έργου όπου μια γυναίκα αφηγείται πώς της έκανε πρόταση γάμου ο σύντροφός της. Εξομολογείται πώς για τρία χρόνια, όσο ήταν στη μάχη, ο οργανισμός της είχε νεκρώσει και δεν είχε σχεδόν καμία γυναικεία επιθυμία. Όταν λοιπόν ο πόλεμος τέλειωσε ο μετέπειτα σύζυγός της της πρότεινε να παντρευτούν. Εκείνη θυμάται πώς εκείνη τη στιγμή ήθελε να τον χτυπήσει και τελικά του φώναξε: “Πώς να σε παντρευτώ; Κοίταξέ με. Κάνε με πρώτα γυναίκα. Χάρισε μου λουλούδια,
φλέρταρέ με, πες μου ωραία λόγια. To θέλω τόσο πολύ! Το περιμένω τόσο!” Δεν μπορώ να πω πώς αισθάνεται μια γυναίκα που επέζησε μετά από έναν πόλεμο. Υπάρχει κάτι το ιερό στους επιβιώσαντες μιας τέτοιας καταστροφής. Αυτό που καταλαβαίνω μέσα από την ιστορία που σας διηγήθηκα παραπάνω είναι πως η γυναίκα επαναδιεκδικεί όλη της την ύπαρξη. Το ίδιο και ο άντρας όμως για να μην αναφέρομαι μόνο στις γυναίκες. Νομίζω πως ο άνθρωπος αλλάζει και γνωρίζει ξανά τον κόσμο με άλλα μάτια και άλλη ψυχή.
Αν παλέψει μπορεί να πάει κόντρα στην καταπίεση όχι μόνο του κατακτητή αλλά και του άντρα σατράπη του αφεντικού της κοινωνίας της πολιτικής της ίδιας της πολιτιστικής επιβολής;
Κάτια: Βεβαίως και μπορεί! Αρκεί να υπάρχουν δομές στήριξης. Να έχει κάπου να απευθυνθεί και να μη δολοφονείται π.χ. μπροστά από ένα αστυνομικό τμήμα, στο οποίο έχει τρέξει για να ζητήσει βοήθεια! (Συνέβη και αυτό) Αρκεί να μην ντρέπεται και να μην ενοχοποιεί τον εαυτό της για όλα τα “στραβά” που της έτυχαν και την αρρώστησαν. ΔΟΜΕΣ αυτή είναι η λέξη-κλειδί για μένα. Για το bulling, για τις
γυναικοκτονίες, για όλες τις φρικαλεότητες.
Μπορεί να σωθεί από όλα αυτά;
Ναταλία: Ο αγώνας ενάντια σε κάθε μορφή καταπίεσης είναι συνεχής. Αυτός ο αγώνας χρειάζεται και τις γυναίκες και τους άντρες. Μαζί αγωνιζόμενοι ενάντια σε κάθε μορφή εξουσιαστικής συμπεριφοράς υπάρχει ελπίδα για έναν άλλο κόσμο, η οικοδόμηση του οποίου δεν είναι υπόθεση των φύλων είναι υπόθεση κάθε ανθρώπου που μπορεί να ονειρευτεί έναν ελεύθερο κόσμο και να προσπαθεί να τον κάνει εφικτό.
Διαβάστε επίσης:
Σχετικά Άρθρα
Google News