Πολλές φορές στη ζωή μας, όλοι, μικροί και μεγάλοι, άλλοι περισσότερο άλλοι λιγότερο, κοιτάξαμε τη νύχτα τον ουρανό και αφήσαμε το φως των αστεριών και του φεγγαριού να μας ομορφύνει την στιγμή μας, εκεί κάτω από τον τεράστιο θόλο, που δεν έχει όρια, ούτε αρχή και τέλος. Πόσοι όμως από μας γνωρίζουμε, τι ακριβώς αντικρίζουν τα μάτια μας; Η αγάπη μας για την απεραντοσύνη του ουρανού, μας οδήγησε πριν λίγες μέρες, στην παρουσίαση του βιβλίου «Το βιβλίο του Νυχτερινού Ουρανού, Εγχειρίδιο Άστρο- Παρατήρησης» του Άρη Μυλωνά, στο Ίδρυμα Ευγενίδου και συνομιλήσαμε με τον συγγραφέα, για όλα όσα οι αστρόφιλοι παρατηρητές θέλουν να γνωρίζουν.
Από την Κατερίνα Βαρδακαστάνη
Τι σημαίνει η αστρονομία για εσάς; Είναι κάτι το οποίο θεωρείτε χόμπυ ή είναι απλά μια απλή ενασχόληση;
Γενικά, η Αστρονομία είναι η επιστήμη που δίνει απαντήσεις σε θεμελιώδη ερωτήματα του ανθρώπου ενώ παράλληλα μας διδάσκει τη βασική και απαραίτητη γνώση γύρω από το «διάστημα» και το σύμπαν. Μας διδάσκει για τον σχηματισμό του ηλιακού μας συστήματος, για τα εξωτικά αντικείμενα μέσα και έξω από τον Γαλαξία μας. Για μένα, η Αστρονομία είναι τρόπος ζωής. Στην ηλικία των 10-12 ετών το ανθρώπινο είδος αποκτά συνείδηση και μέσω της Αστρονομίας αυτοπροσδιορίζεται στο χώρο και στο χρόνο. Συνειδητοποιεί τις χρονικές κλίμακες, τις τεράστιες αποστάσεις, την τρωτότητα της Γης. Μέσω της Αστρονομίας ο άνθρωπος κατανοεί καλύτερα και ευαισθητοποιείται για το περιβάλλον του και αντιλαμβάνεται την υπόσταση και αναγκαιότητα των ειδών με τα οποία συζεί. Μέσα από την Αστρονομία συνειδητοποιούμε την μικρότητα της ύπαρξής μας και τα μεγέθη που επικρατούν στο Σύμπαν.
Τι είναι αυτό που σας δίνει κίνητρο; Για ποιο λόγο κάνετε αυτό που κάνετε; Είναι μια προσωπική επιθυμία ή απλά θέλετε να συμβάλετε στην επιστήμη της αστρονομίας ή και τα δύο;
Υπάρχει σχετικά με άλλες χώρες μειωμένο ενδιαφέρον των νέων Ελλήνων σχετικά με τις Θετικές Επιστήμες. Το λυπηρό αυτό γεγονός με έκανε να εργαστώ προς την διάδοση της επιστήμης της Αστρονομίας και να δώσω το δυνατόν σε περισσότερα παιδιά ερεθίσματα να μάθουν για το Σύμπαν στο οποίο ζούμε.
Βεβαίως, δεν μπορώ να υποκαταστήσω τη συστηματική τυπική εκπαίδευση που πρέπει να παρέχεται από το Υπουργείο Παιδείας, αλλά θα συνεχίσω με πείσμα προς αυτή την κατεύθυνση. Θεωρώ ότι η Αστρονομία αποτελεί την απαραίτητη συνεκτική ουσία μεταξύ των φυσικών επιστημών και είναι η αιχμή του δόρατος για την καταπολέμηση του επιστημονικού αναλφαβητισμού. Αδιαμφισβήτητα η Αστρονομία είναι αυτή που μας βοηθά στην κατανόηση του φυσικού κόσμου και στη συνειδητοποίηση της κατάστασης και της υπόστασης του ανθρώπου. Μόνο με την Αστρονομία αντιλαμβανόμαστε τον χώρο και τον χρόνο, αντίληψη που δομεί τη λογική και αποτελεί προϋπόθεση της κριτικής σκέψης. Όπως όλες οι φυσικές επιστήμες έτσι και η Αστρονομία λειτουργεί ως ανάχωμα στις ψευδοεπιστήμες, στη συνωμοσιολογία και στη δεισιδαιμονία.
Εκδώσατε το πρώτο σας βιβλίο ως έναν οδηγό αστροπαρατήρησης. Υπάρχει κάτι το οποίο θέλετε να μεταδώσετε στον υπόλοιπο κόσμο μέσα από αυτό;
Πριν λίγους μήνες κυκλοφόρησε το νέο μου βιβλίο Αστρονομίας με τίτλο «Το Βιβλίο του Νυχτερινού Ουρανού». Θεώρησα αναγκαία τη συμβολή μου μέσω της συγγραφής ενός βιβλίου με πρωτότυπα σχέδια και αστροχάρτες, που αποτελείται από τρία (3) κεφάλαια. Καταλυτικός παράγοντας για την ολοκλήρωση του έργου ήταν η 30χρονη εμπειρία μου στις γραφικές τέχνες και βεβαίως η καθημερινή ενασχόλησή μου με την Αστρονομία τα τελευταία 40 χρόνια.
Το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου γράφτηκε για να λάβουν όσοι επιθυμούν τη βασική γνώση που στερήθηκαν και για να εμπνεύσει κάποιους μαθητές ερεθίζοντας τη φαντασία τους. Το υπόλοιπο μέρος του βιβλίου αφορά την παρατηρησιακή αστρονομία με τη χρήση κιαλιών ή τηλεσκοπίου και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εγχειρίδιο αστροπαρατήρησης από ερασιτέχνες αστρονόμους που διαθέτουν κιάλια ή τηλεσκόπιο με διάμετρο έως 12 ίντσες και πλήθος άλλων αστρόφιλων όπως οι πρόσκοποι, οι ορειβάτες, οι ιστιοπλόοι κ.τ.λ.
Το βιβλίο έχει εκπαιδευτικό και καθοδηγητικό χαρακτήρα. Περιλαμβάνει όλους τους αστερισμούς του Βόρειου και Νότιου Ημισφαιρίου και αποτελεί την «αλφαβήτα» του προσανατολισμού και της αναγνώρισης όλων των αστερισμών. Παράλληλα, μας βοηθά στην εύρεση και στον τρόπο παρατήρησης των ουράνιων αντικειμένων έξω και πέρα από το ηλιακό μας σύστημα (σμήνη αστέρων, νεφελωμάτων, γαλαξιών, κ.ά.)
Όλα τα σχέδια και οι αστροχάρτες των αστερισμών είναι εξ ολοκλήρου πρωτότυπα και σχεδιασμένα στην Ελλάδα με την επιστημονική ακρίβεια και πληρότητα που απαιτείται. Η χρονοβόρα σχεδίαση του κάθε αστερισμού αποτελεί μοναδικό έργο γραφιστικής τέχνης. Ο χρόνος υλοποίησης του συνολικού έργου ξεπέρασε τους 18 μήνες με πλήρη εργασία.
Το Βιβλίο του Νυχτερινού Ουρανού είναι μοναδικό στο είδος του και ο κόσμος το αγκάλιασε από την πρώτη στιγμή με τις καλύτερες αξιολογήσεις κι αυτό μου δίνει μεγάλη χαρά.
Έχετε κάποια ενδιαφέρουσα και ξεχωριστή ιστορία μέσα από την ιδιότητα σας ως αστρονόμος, που έκανε το πάθος και την αγάπη σας για την αστρονομία ακόμη πιο έντονη; Υπήρξε κάποια στιγμή που είπατε στον εαυτό σας, ότι ναι για αυτό τον λόγο το κάνω;
Από μικρός μου άρεσε να κοιτάζω ψηλά-μέσα από τηλεσκόπιο. Κάθε βράδυ παρατηρούσα νέα ουράνια αντικείμενα και μάθαινα για αυτά μέσα στα βιβλία αστρονομίας. Η παρατήρηση μέσα από τηλεσκόπιο έχει και κάτι από ιεροτελεστία. Είσαι εσύ, ένα κομμάτι γυαλί και το μακρινό βαθύ Σύμπαν. Η ενασχόληση αυτή με γέμιζε χαρά επειδή θεωρούσα ότι μάθαινα καθημερινά νέα πράγματα για νέους κόσμους, τους οποίους οι συμμαθητές και συγγενείς μου αγνοούσαν παντελώς την ύπαρξή τους. Μετά την ενηλικίωσή μου, όπως όλοι οι ερασιτέχνες αστρονόμοι, μου αρέσει να μοιράζομαι τη νύχτα τα τηλεσκόπιά μου και τις γνώσεις μου λόγω της εμπειρίας μου, της παρατήρησης του έναστρου ουρανού. Είναι όμορφο και αξίζει να μπορείς να δίνεις την ευκαιρία σε ένα παιδί να παρατηρεί τους κρατήρες της Σελήνης και τους πλανήτες μέσα από τηλεσκόπιο.
Πείτε μας, κάποια ανακάλυψη ή παρατήρηση που κάνατε και πώς νιώσατε για αυτό;
Στα 40 χρόνια εμπειρίας στην παρατήρηση χιλιάδων ουράνιων αντικειμένων και φαινομένων μέσα από διάφορα τηλεσκόπια έχουν συμβεί πολλά. Πολλά τηλεσκόπια, διαφορετικές παρέες, διαφορετικά βουνά, διαφορετικά αστεροσκοπεία, διαφορετικές χρονιές. Σήμερα δεν γίνονται ανακαλύψεις από ένα άτομο όπως συνέβαινε πριν από 50 χρόνια. Σήμερα οι ανακαλύψεις γίνονται από ομάδες επιστημόνων και από συστοιχίες τηλεσκοπίων σύμφωνα με την επιστημονική μεθοδολογία.
Παρά ταύτα έχω να σας διηγηθώ μια ιστορία. Κάποιο βράδυ λίγο πριν το ξημέρωμα είχα μείνει μόνος μου να παρατηρώ με τηλεσκόπιο ένα σφαιρωτό σμήνος αστέρων από ένα βουνό με μεγάλο υψόμετρο. Οι φίλοι μου αποκαμωμένοι είχαν πέσει και κοιμόντουσαν σε δύο σκηνές στα δέκα μέτρα από μένα. Ξαφνικά παρατηρώ οχτώ αστέρες να αποκολλώνται από τον πυρήνα του σφαιρωτού σμήνους αστέρων και να φεύγουν μαζικά προς κάποια κατεύθυνση! Το σμήνος φαίνονταν να διαλύεται! Είναι αυτό δυνατόν; Δεν έχει συμβεί και δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ κάτι τέτοιο από κανένα τηλεσκόπιο! Τι συμβαίνει; Πάω και ξυπνάω τους φίλους μου. Εγερτήριο, γρήγορα σηκωθείτε!
Ήμασταν νέοι τότε και αντέχαμε το κρύο και τις κακουχίες της νύχτας. Μας άρεσε η περιπέτεια αλλά όχι τα αναπάντητα ερωτήματα. Τελικά τι ήταν;
Μετά από κάποια έρευνα καταλάβαμε ότι τυχαία, η θέση κάποιας συστάδας γεωσύγχρονων τεχνητών δορυφόρων (αυτούς που σκοπεύουμε με τα πιάτα-παραβολοειδείς δορυφορικές κεραίες) συνέπεσε με το σφαιρωτό σμήνος που εμφανιζόταν μέσα στο κέντρο του πεδίου του τηλεσκοπίου μακριά στο υπόβαθρο. Αμέσως μετά, το σφαιρωτό σμήνος αστέρων κινήθηκε λόγω της περιστροφής της Γης ενώ οι γεωστατικοί-γεωσύγχρονοι τεχνητοί δορυφόροι παρέμειναν στο κέντρο του πεδίου. Έτσι μου δημιουργήθηκε η ψευδαίσθηση ότι διαλύεται το σφαιρωτό σμήνος!
Υπάρχει κάποια φράση που να έχετε ακούσει από κάποιον σημαντικό αστρονόμο ή από κάποιον που θαυμάζετε ή από εσάς τον ίδιο που δείχνει την απεραντοσύνη του σύμπαντος σε σχέση με την μικρότητα των ανθρώπων;
Θα σας απαντήσω με ένα μικρό κείμενο από το βιβλίο μου με τίτλο «Το Βιβλίο του Νυχτερινού Ουρανού»,
«Η απόσταση της Γης από τον Ήλιο είναι 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα και το φως του Ήλιου κάνει οκτώ περίπου λεπτά για να φθάσει στην επιφάνειά της. Τα άλλα αστέρια βρίσκονται πολύ-πολύ μακρύτερα από τον Ήλιο. Αρκεί να σκεφτούμε πως ο κοντινότερος προς τη Γη αστέρας (μετά τον Ήλιο) βρίσκεται σε απόσταση 4,3 ετών φωτός, δηλαδή 41 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά! Για να γίνουν κατανοητά αυτά τα μεγέθη και οι αποστάσεις, ας χρησιμοποιήσουμε μια άλλη κλίμακα. Αν το άστρο της ημέρας, ο Ήλιος μας, ήταν ένα πορτοκάλι, θα βρισκόταν 10 μέτρα μακριά από τη Γη η οποία θα είχε μέγεθος ίσο με κεφάλι καρφίτσας. Το επόμενο «πορτοκάλι-ήλιος» θα το συναντούσαμε στα 2.700 χιλιόμετρα κάπου στην Αγγλία! Με αυτόν τον τρόπο εύκολα μπορούμε να αντιληφθούμε πόσο μεγάλος είναι ο Γαλαξίας μας, αυτή η αστρική συγκέντρωση, που περιλαμβάνει τόσα πολλά αστέρια σε τόσο μεγάλες αποστάσεις. Παράλληλα, όμως, βλέπουμε πόσο σχετικά άδεια από αστέρια είναι αυτά τα κοσμικά νησιά, οι γαλαξίες, που αποτελούν το γνωστό-ορατό Σύμπαν.»
Το «Βιβλίο του Νυχτερινού Ουρανού Εγχειρίδιο Αστρο-Παρατήρησης» του Άρη Μυλωνά, είναι κατάλληλο για αστροπαρατηρητές με κιάλια ή τηλεσκόπιο και για παιδιά από 10 ετών και άνω. Θα το βρείτε σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία.
Κεντρική διάθεση https://planitario.gr/gr/to-biblio-toy-nyxterinoy-oyranoyegxeiridio-astroparatirisis.html
Διαβάστε επίσης
Αραβανή – Λάζαρης: Η ημερομηνία του γάμου και το πάρτι σε πολύ γνωστό νυχτερινό κέντρο
Οχτώ χρόνια από τον θάνατο του Στάθη Ψάλτη – Η αδημοσίευτη φωτό με την Γκρέις Τζόουνς
Σχετικά Άρθρα
Google News