Είδαμε την παράσταση «Ήλιος με δόντια» του Γιάννη Μακριδάκη σε σκηνοθεσία Θανάση Ζερίτη, στο Θέατρο Μπέλλος. Μια παράσταση εξαιρετικά σύγχρονη, καθώς το «Ιδιώνυμο» ταυτίζεται πια με κάθε ενεργό πολίτη.
Το έργο
Το έργο «Ήλιος με δόντια» είναι διασκευή του ομώνυμου μυθιστορήματος του Γιάννη Μακριδάκη. Αφηγείται την ζωή του Κωνσταντή, από την τρυφερή παιδική ηλικία μέχρι την ενηλικίωση του. Ταυτόχρονα, μέσα από αυτήν την αφήγηση και την μυθοπλασία, ο συγγραφέας μάς παρουσιάζει την πολιτική και κοινωνική ζωή της εποχής, όπου έζησε ο ήρωάς μας, ο Κωνσταντής Χάψας. Γεννήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 1908 στη Χώρα της Χίου και απεβίωσε 26 Ιουλιου 1969 σε ψυχιατρική κλινική. Η εισαγωγή του στο ίδρυμα ταυτίζεται με το ιστορικό γεγονός του βομβαρδισμού του πλοίου «Wiril» του Ερυθρού Σταυρού, το οποίο μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια για το νησί, τον Φεβρουάριο του 1944. Ο βομβαρδισμός έγινε από τους Άγγλους, μετρώντας 18 νεκρούς και 57 τραυματίες. Μέχρι σήμερα κανείς δεν έχει αναλάβει την ευθύνη. Ο Κωνσταντής, εισήχθη στην κλινική, αμέσως μετά τον βομβαρδισμό, φωνάζοντας ότι αναλαμβάνει όλη την ευθύνη. Ποια ευθύνη όμως; Ο συγγραφέας γυρίζει πίσω το χρόνο.
Μάς παρουσιάζει την πορεία αυτού του ανθρώπου, που τον φώναζαν «Ιδιώνυμο» και «ανοίγει» τον φάκελο της ζωής του, όπως αυτός υπάρχει με την προσωπική αφήγηση του Κωνσταντή, στο Ψυχιατρικό Ίδρυμα. Αν και ο Κωνσταντής έζησε στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, μοιάζει η ζωή του με πολλούς «φακέλους» ανθρώπων, που η κοινωνία λόγω όποιας διαφορετικότητας, τους οδηγεί στο περιθώριο και στην καταστροφή τους. Ο πόλεμος, οι κακουχίες, η ορφάνια, η πείνα, η έλλειψη αγάπης, μαζί με την θηλυπρέπεια του, κάνουν την διαδρομή ενηλικίωσης του Κωνσταντή, επίπονη και γεμάτη τραύματα, που δεν είναι από τα όπλα και τις σφαίρες των κατακτητών αλλά από τους ίδιους τους συνανθρώπους του. Τα τραύματα αυτά δεν γιατρεύτηκαν ποτέ. Κυριάρχησαν στον ψυχισμό του μικρού παιδιού και του καθόρισαν το «είναι» του. Μέσα από την αφήγηση του συγγραφέα, βλέπουμε την άσχημη αλήθεια της Ελλάδας εκείνα τα χρόνια. Της Ελλάδας που η Παιδική Κακοποίηση και η περιθωριοποίηση των «διαφορετικών» δεν ήταν αδίκημα αλλά τρόπος ζωής, με γνώση απ΄ όλους, της αναίσχυντης συμπεριφοράς των κακοποιητών και με στόματα σφραγισμένα, όπως ο «φάκελος» της ζωής του Κωνσταντή.
Γυρίζουμε την πλάτη, στρουθοκαμηλίζουμε ως πολίτες, λέμε δεν μας αφορά αυτό το ζήτημα, δεν μας αφορά κανένα ζήτημα, ούτε τότε ούτε τώρα, κι ας υπάρχει, κι ας το βλέπουμε, όπως ακριβώς έκαναν και οι άνθρωποι της Ελλάδας του τότε. Τα γεγονότα και η αλήθεια έρχονται και μας χτυπούν την πόρτα. Η ιστορία του Κωνσταντή όμως πρέπει να μαθευτεί. Ένα έργο «κατηγορώ» που δεν δικάζει, παρουσιάζει τα γεγονότα. Τα πρόσωπα δεν υπάρχουν πια. Οι κοινωνίες όμως που δημιουργούν τέρατα, θύματα, τραύματα και επιτρέπουν εν γνώση τους, την κακοποίηση των ανθρωπίνων ψυχών υπάρχουν. Η ιστορία του Κωνσταντή θα μπορούσε να είναι μια σύγχρονη ιστορία. Κι αυτό κάνει το έργο να μιλάει σε όλους τους ανθρώπους που δεν μπορούν την υποκρισία και δεν αφήνουν τους φακέλους κλειστούς. Ο συγγραφέας με αυτό το έργο υπογραμμίζει τη λέξη «ευθύνη». Και σήμερα είναι η λέξη κλειδί. Κι αυτή είναι και η δύναμη του έργου.
Η παράσταση
Η παράσταση «Ήλιος με δόντια» βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Γιάννη Μακριδάκη. Αφηγείται την πραγματική ιστορία του Κωνσταντή από το Κάστρο της Χίου και εκτυλίσσεται από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, μέχρι το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η διασκευή του μυθιστορήματος από την Νεφέλη Μαϊστράλη, πιστή στην αφήγηση του βιβλίου, παρουσιάζει τον ήρωα να συνομιλεί με τον εαυτόν του και να προσπαθεί να θυμηθεί τα γεγονότα. Να προσπαθεί να τα βάλει στη σωστή σειρά . Ο εσωτερικός διάλογος εξωτερικεύεται με το σκηνοθετικό εύρημα δυο ηθοποιών που ενσαρκώνουν τον Κωνσταντή και τον εαυτόν του αντίστοιχα. Όλες οι μνήμες του ήρωα και όλες οι καταστάσεις, δραματοποιούνται επί σκηνής από τους δυο ηθοποιούς, που υποδύονται όλους τους ανθρώπους που συνάντησε ο Κωνσταντής στη ζωή του. Η αλήθεια των γεγονότων, η αποστασιοποιημένη αφήγηση των τρομαχτικών σκηνών βίας και της κακοποίησης της παιδικής του ψυχής, κατατάσσουν την παράσταση στο είδος του πολιτικού θεάτρου.
Η σκηνοθεσία του Θανάση Ζερίτη, με βοηθό σκηνοθέτη την Αιμιλία Κεφαλά, είναι άριστα εφαπτώμενη με τη δραματουργική επεξεργασία της Νεφέλης Μαϊστράλη. Δίνουν στον θεατή την διαταραγμένη προσωπικότητα του Κωνσταντή από τα πρώτα λεπτά της παράστασης. Όμως κανείς δεν γνωρίζει μέχρι το τέλος, ποια ανάγκη οδηγεί τον ήρωα να αποζητά να βάλει σε σειρά τα γεγονότα της ζωής του. Η σκηνοθεσία μάς επιτρέπει να είμαστε μέσα στο μυαλό του Κωνσταντή. Να ζούμε μαζί του τα γεγονότα από την αρχή. Ο σχεδιασμός των φωτισμών του Σάκη Μπιρμπίλη, η κίνηση του Πάνου Τοψίδη,
η μουσική επιμέλεια/σύνθεση των Μιχάλη Λατουσάκη και Γιάννη Λατουσάκη, όπως οι ψαλμοί και οι φωνές που ακούγονται στην παράσταση, από τον Δημήτρη Καραμπέτση και τον Κώστα Φλωκατούλα, βοηθούν τον θεατή να αντιληφθεί τις ατμόσφαιρες που είχε ο Κωνσταντής μέσα στο μυαλό του.
Η τραγωδία αυτής της ζωής ξεδιπλώνεται επί σκηνής, από τον Παναγιώτη Εξαρχέα και τον Γιάννη Λεάκο, μ έναν τρόπο αθώο, άμεσο, ατόφιο στα συναισθήματα, ενός ανθρώπου που νιώθει τον εαυτόν του ιερέα, κοντά στον Θεό, κι ας μην είναι πραγματικά, και που το παιδί μέσα του σταμάτησε να μεγαλώνει. Ακόμα και οι σκηνές της σεξουαλικής κακοποίησης του ήρωα, έχουν την περιγραφή που θα έδινε ένα παιδί, που βιώνει αυτές τις καταστάσεις. Η αλήθεια του Κωνσταντή είναι τα γεγονότα. Η παράσταση στοχευμένα δεν τα σχολιάζει, ούτε τα υπογραμμίζει. Η τραγικότητά τους είναι αρκετή να σοκάρει κάθε θεατή. Τα σκηνικά και τα κοστούμια της Γεωργίας Μπούρδα μας δίνουν την εκ διαμέτρου αντίθετη κατάσταση της ψυχικής υγείας του ήρωα. Το αρχονταρίκι, ο Σταυρός, τα στασίδια της εκκλησίας, τα άμφια, ανοίγουν την ψυχή του θεατή προς την γαλήνη της εικόνας. Όμως κι αυτή η εικόνα, είναι ένα ψέμα, διότι και ο χώρος της λατρείας του Θεού, κακοποίησε τον ήρωα. Σιγά σιγά, προχωρώντας η παράσταση αποκαλύπτεται ότι στη ζωή του Κωνσταντή, απάγκιο δεν υπήρχε πουθενά.
Ο μόνος «ήλιος» αγάπης που γνώρισε ήταν ο κακοποιητής του. Γι΄ αυτό και είχε «δόντια». Η αγάπη δεν δαγκώνει, αλλά αυτό ο Κωνσταντής δεν το ένιωσε ποτέ. Με το παρατσούκλι «Ιδιώνυμο» που τον αποκαλούσαν, έγινε ο ίδιος από τους σύγχρονούς του «αδίκημα». Η ύπαρξή του μετατράπηκε σε «Ιδιώνυμο». Κι αυτός είχε τη δύναμη να αναλαμβάνει την ευθύνη. Στο πρόσωπό του βλέπουμε κάθε πολίτη που αναλαμβάνει την ευθύνη. Το ερώτημα είναι ποια ευθύνη. Της ενδοοικογενειακής βίας; Της Παγκόσμιας Φτώχιας; Της εξάντλησης των Φυσικών Πόρων και της Φούσκας της Πράσινης Ανάπτυξης; Της ανισότητας των ίσων ευκαιριών; Των Πολέμων που σκοτώνουν παιδιά; Της καταπάτησης των προσωπικών δεδομένων; Η λίστα δεν τελειώνει κι ο ήλιος έχει δόντια για όλους μας. Θεωρώ αισιόδοξους όσους τα βλέπουν, γιατί τους αφορά και ελπίζουν, αντιδρούν «Ιδιώνυμα», προσπαθούν, όπως μπορεί ο καθένας. Ίσως τελικά η ευθύνη, να αφορά την ίδια την έλλειψη της ευθύνης, αλλά δεν μπορώ να πω με σιγουριά, όντας διαφορετική κι εγώ. Αν αναρωτηθήκατε σε τι, τότε σημαίνει ότι ο συγγραφέας είχε απόλυτο δίκιο.
Κουβαλάμε την Ελλάδα του τότε. Δείτε την παράσταση. Μια ακόμα δουλειά της θεατρικής ομάδας των 4frontal που αντιλαμβάνονται την πολιτική διάσταση του θεάτρου, τιμούν το νεοελληνικό έργο και απευθύνονται στο κοινό τους με αμείωτο σεβασμό.
Διαβάστε επίσης:
Millennial pink: Πώς να το χρησιμοποιήσεις έξυπνα στη διακόσμηση του σπιτιού σου
Τελευταίες παραστάσεις για το feel good SEXY LAUNDRY με Παπαδόπουλο-Λουιζίδου
Σχετικά Άρθρα
Google News