Γιάννης Ρίτσος: Ο ποιητής της Ρωμιοσύνης, το παιδί που ζωγράφιζε παπαρούνες στα τετράδια και δίδασκε χορό

Και μόνο να αναφέρει κανείς το όνομά του, δεν χρειάζεται τίποτα παραπάνω. Ο Γιάννης Ρίτσος δεν χρειάζεται συστάσεις. Ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες ποιητές με ακτινοβολία πέρα από τα σύνορα της χώρας.

Χαρακτηριστικά ήταν τα λόγια του Λουί Αραγκόν που τον αποκαλούσε ως τον μεγαλύτερο εν ζωή τότε ποιητή του κόσμου.

«Πάνε πάνω από είκοσι χρόνια, ωστόσο, που μου φέραν στίχους μεταφρασμένους απ’ τα ελληνικά, ενός ποιητή που γι’ αυτόν δεν ήξερα τίποτα, να διορθώσω τα γαλλικά τους. Άξαφνανα ένιωσα ένα σφίξιμο στο λαρύγγι και το παράξενο είναι πως αργότερα, κάθε φορά που μου φέρναν στίχους, καλά είτε κακά μεταφρασμένους, αυτού του άγνωστου, ένιωθα πάντοτε όπως και την πρώτη φορά, ανίκανος να κυριαρχήσω τα μάτια μου, τα δάκρυά μου… Ολα γίνονται σάμπως ο ποιητής αυτός να γνώριζε το μυστικό της ψυχής μου, και να ήξερε, μόνος μ’ ακούτε, μόνος αυτός, να με συγκλονίζει έτσι. Στην αρχή δεν το ήξερα πως ήταν ο πιο μεγάλος απ’ τους ζώντες ποιητές της εποχής αυτής που είναι η δική μας. Ορκίζομαι πως δεν το ήξερα. Το έμαθα σταδιακά, από το ένα ποίημα στο άλλο, παρά λίγο να πω από το ένα μυστικό στο άλλο, γιατί κάθε φορά ένιωθα το συγκλονισμό μιας αποκάλυψης. Η αποκάλυψη ενός ανθρώπου και μιας χώρας, τα βάθη ενός ανθρώπου και τα βάθη μιας χώρας…»,  ήταν τα λόγια του Αραγκόν.

Το παιδί που ζωγράφιζε παπαρούνες στα τετράδια

Ο Γιάννης Ρίτσος γεννήθηκε την Πρωτομαγιά του 1909 στη Μονεμβασιά. Ήταν το τελευταίο από τα τέσσερα παιδιά της οικογένειας.

Έφτιαχνε μαργαρίτες και παπαρούνες, σβήνοντας τους αριθμούς, ενώ για τις τιμωρίες του: «Σαν να μ’ άρεσε να είμαι τιμωρημένος. Δεν αγαπούσα τους ανθρώπους που αρίστευαν στα πάντα»

Ο Ρίτσος ό,τι έχασε από το σχολείο το βρήκε στη βιβλιοθήκη της μητέρας του, όπου εκεί συνάντησε για πρώτη φορά την Αριστερά, πράγμα που ενοχλούσε τον πατέρα του.

%ce%b3%ce%b9%ce%ac%ce%bd%ce%bd%ce%b7%cf%82-%cf%81%ce%af%cf%84%cf%83%ce%bf%cf%82-%ce%bf-%cf%80%ce%bf%ce%b9%ce%b7%cf%84%ce%ae%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82-%cf%81%cf%89%ce%bc%ce%b9%ce%bf%cf%83%cf%8d%ce%bd0

Η φυματίωση και η γνωριμία με την Μαρία Πολυδούρη στο σανατόριο

Τον Σεπτέμβριο του 1925, μαζί με την αδελφή του, Λούλα, εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα. Εκεί έπιασαν ένα δωμάτιο σε ένα ξενοδοχείο στην οδό Μπενάκη. Ο θείος του Λεωνίδας, που ζούσε στο Λονδίνο και που τους είχε βοηθήσει και παλαιότερα, τους συνδράμει χρηματικά, ενώ η Λούλα έπιασε δουλειά, προετοιμάζοντας τις σπουδές της για τη Φιλοσοφική Σχολή.

Ο Γιάννης από την άλλη δεν έδειχνε κάποιο ενδιαφέρον για όλα αυτά. Έπιασε αργότερα δουλειά ως δακτυλογράφος σε γραφείο ενός συμβολαιογράφου, στη βιβλιοθήκη του οποίου γνώρισε τον Άγγελο Σικελιανό, τον Κωστή Παλαμά κ.ά. Έως το 1926, τα πράγματα πήγαιναν καλά για τα δύο αδέλφια, ώσπου ένα πρωί η Λούλα είδε τον αδελφό της να κάνει αιμόπτυση στο λαβομάνο. Ο ιατρός της οικογένειας τον έστειλε στη Μονεμβασιά, όπου, όπως πίστευε, θα έβρισκε καλύτερη περιποίηση.

Τελικά, μετά από τη δίμηνη παραμονή του στην Αθήνα, επέστρεψε στην πατρώα γη. Επιστρέφοντας ο Ρίτσος από τη Μονεμβασιά είχε έτοιμες δύο ποιητικές συλλογές: Στο Παλιό μας Σπίτι και το Δάκρυα και Χαμόγελα. Τον Ιανουάριο του 1927 η αιμόπτυση επανήλθε και ήταν βέβαιο πλέον ότι έπασχε κι αυτός από φυματίωση. Στις 22 Φεβρουαρίου 1927 εισήλθε στο νοσοκομείο Νοσοκομείο Σωτηρία, όπου για τα επόμενα τρία χρόνια ήρθε σε επαφή με διάφορους αριστερούς και συνδικαλιστές.

Η ποιήτρια Μαρία Πολυδούρη, που νόσησε κι αυτή από τη φυματίωση, και που η συνάντηση της με τον Γιάννη Ρίτσο, στο σανατόριο του «Σωτηρία», υπήρξε καλλιτεχνικό «διάλειμμα» από τη σκληρή πραγματικότητα.

Στο σανατόριο του «Σωτηρία» θα γνωριστεί με την Πολυδούρη. Αντάλλασσαν ποιήματα ο ένας στον άλλον και λόγω της αγάπης τους για την ποίηση θα βρουν παρηγοριά. Ο ίδιος ο ποιητής αφηγείται στον Κ. Σταματίου: «Υπήρχε μια μεγάλη “αίθουσα υποδοχής” με το μοναδικό πιάνο με ουρά στη «Σωτηρία». Τ’ απόγευμα, πήγαινα εκεί και έπαιζα αναζητώντας κάποια παρηγοριά στη μουσική. Ακούγοντας το πιάνο η Πολυδούρη κατέβαινε από το δωμάτιό της και έτσι γνωριστήκαμε.

Εκεί μέσα ανέπτυξαν θερμούς δεσμούς φιλίας οι δύο ποιητές. Μάλιστα ο ένας έχει αφιερώσει στον άλλον και ποιήματα».

Ο Επιτάφιος

%ce%b3%ce%b9%ce%ac%ce%bd%ce%bd%ce%b7%cf%82-%cf%81%ce%af%cf%84%cf%83%ce%bf%cf%82-%ce%bf-%cf%80%ce%bf%ce%b9%ce%b7%cf%84%ce%ae%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82-%cf%81%cf%89%ce%bc%ce%b9%ce%bf%cf%83%cf%8d%ce%bd2

Το 1934 γίνεται μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδος. Τον ίδιο χρόνο εκδόθηκε η πρώτη ποιητική συλλογή του με τίτλο Τρακτέρ, ενώ ξεκίνησε να δημοσιεύει στον Ριζοσπάστη τη στήλη «Γράμματα για το Μέτωπο». Το Μάιο του 1936, οι εργατικές κινητοποιήσεις είχαν κορυφωθεί στη Θεσσαλονίκη. Στις 9 Μαΐου η μεγάλη απεργία και διαδήλωση των καπνεργατών πνίγεται στο αίμα από την κυβέρνηση Μεταξά, με συνολικά δώδεκα νεκρούς, ανάμεσα στους οποίους και ο 25χρονος αυτοκινητιστής Τάσος Τούσης. Ο Ριζοσπάστης, την επόμενη ημέρα, δημοσιεύει φωτογραφία, στην οποία αποτυπώνεται η μητέρα του Τάσου Τούση να σπαράζει πάνω από τη σορό του, μόνη στο μέσο της διασταύρωσης των οδών Βενιζέλου και Εγνατίας. Η φωτογραφία συγκλόνισε τον ποιητή και ταυτόχρονα τον ενέπνευσε: Ο Ρίτσος κλείστηκε στη σοφίτα του και έγραψε τα τρία πρώτα μέρη του Επιταφίου. Ο Ριζοσπάστης στις 12 Μαΐου του 1936 τα δημοσίευσε υπό τον τίτλο Μοιρολόι.

Χαρακτηριστικοί στίχοι του ποιήματος είναι:

Γιέ μου, σπλάχνο τῶν σπλάχνων μου, καρδούλα τῆς καρδιᾶς μου,

πουλάκι τῆς φτωχιᾶς αὐλῆς, ἀνθὲ τῆς ἐρημιᾶς μου,

πῶς κλείσαν τὰ ματάκια σου καὶ δὲ θωρεῖς ποὺ κλαίω

καὶ δὲ σαλεύεις, δὲ γρικᾷς τὰ ποὺ πικρὰ σοῦ λέω;

Ο Ρίτσος ολοκληρώνει τα πρώτα 14 ποιήματά του, τα οποία εκδίδονται από το «Λαϊκό Βιβλιοπωλείο» σε 10.000 αντίτυπα (αριθμός ρεκόρ). Από αυτά πουλήθηκαν σχεδόν όλα, εκτός από 250, τα οποία κάηκαν μετά την εγκαθίδρυση της δικτατορίας από τον Ιωάννη Μεταξά στις 4 Αυγούστου του 1936. Το ποίημα αυτό έγινε ένα από τα γνωστότερα στο ελληνικό κοινό ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου.

Οι παραστάσεις χορού

Στις 15 Οκτωβρίου του 1936, ο Ρίτσος έγινε μέλος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών. Οι παραστάσεις που έδινε ως χορευτής και ως ηθοποιός (και οι οποίες δεν τον έκαναν ιδιαίτερα υπερήφανο) τον ταλαιπώρησαν τόσο, που τον οδήγησαν στο να υποτροπιάσει η υγεία του. Αυτή τη φορά, από τον Οκτώβριο του 1937 έως τον Απρίλιο του 1938, έζησε στο σανατόριο της Πάρνηθας, στο οποίο συγγράφει το Μια πυγολαμπίδα φωτίζει τη νύχτα και την Εαρινή Συμφωνία, χάριν του πρωτοφανέρωτου έρωτα.

Στις 30 Νοεμβρίου 1937, η Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών τον δέχτηκε ως μέλος της με 22 ψήφους μεταξύ 27. Φεύγοντας από το σανατόριο, προσλήφθηκε από το Βασιλικό Θέατρο. Εκεί γνώρισε τον Μάνο Κατράκη· η φιλία τους θα κρατήσει για πάντα. Εκεί συνάντησε και τον Τάκη Φιλιακό, που είχαν ήδη γνωριστεί και αργότερα θα μεταπηδήσουν στην Εθνική Λυρική Σκηνή, όπου εμφανίζεται με το ψευδώνυμο Ι. ή Γ. Βάμβας. Το 1940 θα εκδοθεί το Εμβατήριο του Ωκεανού, αλλά τα γεγονότα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τον πρόλαβαν και εγκαταστάθηκε κατάκοιτος στο σπίτι του Τάκη Φιλιακού. Κατόπιν εντάχθηκε και στο Μορφωτικό Τμήμα του Ε.Α.Μ..

Η Ρωμιοσύνη, η εξορία και τα βραβεία

Μεταξύ του 1945 και 1947 συγγράφει τη Ρωμιοσύνη και την Κυρά των Αμπελιών.

Το 1948 – 1952 εξορίστηκε στο Κοντοπούλι Λήμνου, στη Μακρόνησο και στον Άη Στράτη και από τον Απρίλιο του 1967 ως τον Δεκέμβριο του 1970 στη Γυάρο, στο Παρθένι και στη Σάμο (κατ’ οίκον περιορισμό).

Σε κάθε τόπο ο Ρίτσος προσπαθούσε να εκφραστεί μέσα από τους στίχους που έγραφε. Επίσης σκάλιζε πέτρες και κόκαλα, έπαιζε στις ορχήστρες, δίδασκε χορό, έκανε τις χορογραφίες για τις παραστάσεις των κρατουμένων και ζωγράφιζε συνεχώς.

Στη Λήμνο ο ποιητής τον Φεβρουάριο του 1949 γράφει το Καπνισμένο Τσουκάλι.

Τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης θα γίνουν τα χρόνια της αναγνώρισης για τον ποιητή. Αρχίζουν οι βραβεύσεις και οι διακρίσεις. Αρχίζει και γίνεται γνωστός στο ευρύ κοινό, ακόμα και σε αυτούς που δε γνωρίζουν από ποίηση ή δεν ασχολούνται. Τα μέσα δημοσιεύουν άρθρα και φωτογραφίες του. Μετά από εξορίες, διώξεις και απομόνωση, η αγάπη του κόσμου εκφράζεται με πρωτόγνωρες εκδηλώσεις. Εκείνος αρχίζει και ταξιδεύει στο εξωτερικό, για να παραλάβει βραβεία που του δόθηκαν. Το 1975, παραλαμβάνει από τη Βουλγαρία, το Διεθνές Βραβείο Γκεόργκι Δημητρόφ. Έπειτα από την Ιταλία, το 1976 το Αίτνα-Ταορμίνα κ.ά.

Το 1977, θα κερδίσει την ύψιστη διάκριση των σοσιαλιστικών χωρών: Το Βραβείο Λένιν, για την Ειρήνη και τη Φιλία των Λαών[53]. Ο Ρίτσος θα το δεχτεί με πολύ μεγάλη συγκίνηση. Τη χρονιά αυτή γράφει Το Τερατώδες Αριστούργημα, κλείνοντάς το με το ποίημα Γίνγεσθαι. Ο υπότιτλος του έργου αυτού είναι «Απομνημονεύματα ενός ήσυχου ανθρώπου που δεν ήξερε τίποτα»

Τα ταξίδια και οι διακρίσεις θα συνεχιστούν και τα επόμενα χρόνια. Παρόλα αυτά, ο Ρίτσος, που είχε προταθεί πάνω από δύο φορές για το Βραβείο Νόμπελ, λέγεται ότι δεν το πήρε για πολιτικούς λόγους, καθώς, ως αναφέρεται, η Σουηδική Ακαδημία πολλές φορές εκπληρώνει πολιτικούς σκοπούς.

Ο Γιάννης Ρίτσος παντρεύτηκε την Φαλίτσα Γεωργιάδου το 1954 και μία χρονιά αργότερα απέκτησαν την μοναχοκόρη τους, την Έρη, η οποία σήμερα ζει στη Σάμο.

Ο ποιητής της Ρωμιοσύνης περνά στην αιωνιότητα μία μέρα σαν σήμερα, το 1990, σε ηλικία 81 ετών. Βρίσκεται θαμμένος στην γενέτειρά του την Μονεμβασιά, στο Κάστρο.

%ce%b3%ce%b9%ce%ac%ce%bd%ce%bd%ce%b7%cf%82-%cf%81%ce%af%cf%84%cf%83%ce%bf%cf%82-%ce%bf-%cf%80%ce%bf%ce%b9%ce%b7%cf%84%ce%ae%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82-%cf%81%cf%89%ce%bc%ce%b9%ce%bf%cf%83%cf%8d%ce%bd4

Σχετικά Άρθρα
Φρανσουάζ Ζιλό: Η μοναδική γυναίκα ξέφυγε από τη σκιά του Πικάσο παίρνει τη θέση που της αξίζει
Φρανσουάζ Ζιλό: Η μοναδική γυναίκα που ξέφυγε από τη σκιά του Πικάσο παίρνει τη θέση που της αξίζει
Η Μαίρη Μηνά πρωθιέρεια της αφής της Ολυμπιακής Φλόγας
Η Μαίρη Μηνά πρωθιέρεια της αφής της Ολυμπιακής Φλόγας
%ce%bf%ce%b9-cinema-paradiso-project-%cf%83%cf%84%ce%bf-infowoman-h-%ce%bc%ce%bf%cf%85%cf%83%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%ce%bd%ce%b1-%cf%80%cf%81%ce%bf%ce%ac%ce%b3%ce%b5%ce%b9-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%bf0
Οι Cinema Paradiso Project στο Infowoman: «H μουσική να προάγει την ομορφιά είτε μέσα από την ελληνική ή τη διεθνή σκηνή»
Μαρια Κάλλας η γυναίκα, η ντίβα, η φωνή
Μαρία Κάλλας η γυναίκα, η ντίβα, η φωνή
Μελίνα Μερκούρη - Μάνος Χατζιδάκις σε ένα βίντεο όπου τα λόγια περιττεύουν
Μελίνα Μερκούρη – Μάνος Χατζιδάκις σε ένα βίντεο όπου τα λόγια περιττεύουν
Η Βίκυ Καλπάκα στο Infowoman.gr: «Δεν έχω ανοχή σε οτιδήποτε εμπεριέχει κάποια μορφή καταπίεσης και κακοποίησης»
Η Βίκυ Καλπάκα στο Infowoman.gr: «Δεν έχω ανοχή σε οτιδήποτε εμπεριέχει κάποια μορφή καταπίεσης και κακοποίησης»

Ακολουθήστε μας στο Google News
και ενημερωθείτε πρώτοι για τα νέα άρθρα του